"قد أفلح من زكاها"
Hamt Allah'a mahsustur. Dilediğini hidayete erdirir ve dilediğini arındırır. Hamt olsun O'na. Hidayet ve ihsan sahibi O'na hamt olsun. Salat ve selam Peygamberlerin Mührü ve Âlemlerin İmamı Muhammed'in üzerine olsun. Seçkinlere, ailesine, ashabına ve onun davetiyle çağıran ve buluşma gününe kadar onun hidayetiyle hidayete eren kimselerin üzerine olsun.
Sonrasına gelince: Öyleyse Allah’ın kulları! Allahtan korkun. Allah cc şöyle buyurdu:
يَا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا اتَّقُوا اللّٰهَ حَقَّ تُقَاتِهٖ وَلَا تَمُوتُنَّ اِلَّا وَاَنْتُمْ مُسْلِمُونَ
Ali imran suresi 3.102 - Ey iman edenler! Allah'a karşı gelmekten nasıl sakınmak gerekiyorsa, öylece sakının ve siz ancak müslümanlar olarak ölün.
Ey Allah'ın kulları, Kur'an-ı Kerim'deki en uzun yemin, Şems Suresi'nin başındaki yemindir. Allah cc şöyle buyurdu:
وَالشَّمْسِ وَضُحٰیهَا
Şems suresi 91.1 - Güneşe ve onun aydınlığına ant olsun.
وَالْقَمَرِ اِذَا تَلٰیهَا
Şems suresi. 91.2 - Onu izlediğinde Ay'a ant olsun.
وَالنَّهَارِ اِذَا جَلّٰیهَا
Şems suresi. 91.3 - Onu ortaya çıkardığında gündüze ant olsun.
وَالَّيْلِ اِذَا يَغْشٰیهَا
Şems suresi. 91.4 - Onu bürüdüğünde geceye ant olsun.
وَالسَّمَاءِ وَمَا بَنٰیهَا
Şems suresi. 91.5 - Göğe ve onu bina edene ant olsun.
وَالْاَرْضِ وَمَا طَحٰیهَا
Şems suresi.91.6 - Yere ve onu yayıp döşeyene ant olsun.
وَنَفْسٍ وَمَا سَوّٰیهَا
Şems suresi 91.7 - Ve bir nefse ve onu düzenleyene ant olsun.
فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوٰیهَا
Şems sures. 91.8 - sonra da o nefse hem kötülüğü, hem (ondan) sakınmayı ilham edene ant olsun.
قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰیهَا
Şems suresi 91.9 Nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir.
وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسّٰیهَا
Şems suresi. 91.10 - Onu kötülüklere gömüp kirleten kimse de ziyana uğramıştır.
Bu cevap: Büyük hakikatte ve Allah'ın insanı yaratma amacında ve bunu gerçekleştirmesine yardımcı olmak için bu evrende olanı ona boyun eğdirme amacında somutlaşmıştır. O'nun ibadeti ve tevhididir. Zafer ve refah bu gayeye ulaşanlarındır.
Dolayısıyla iman ve taat ile kendilerini arındırır. Günahlardan ve kötülüklerden arındırırlar. Bu gayeye ve toprağa ulaşamayanların hüsran ve hüsranlarından arındırırlar. Kendilerini küfürle, ahlaksızlıkla ve isyanla gizlerler.
Ve arınma, saflık, büyüme, artma, nimet ve meth etmektir. Bunların hepsi Kur'an'da ve hadislerde kullanılmıştır. Ve nefis temizliği, kaçınılamayan iki şeyi içerir: Onu imanla, itaat ile, ve güzel ahlâkı, küfürden, günahlardan ve kötü ahlâktan arındırmaya devam etmektedir.
Nefsi arıtma; Peygamberlerin (sallallahu aleyhi ve sellem) davetinin ana direğidir. Yüce Allah, Musa'nın emriyle şöyle buyurdu:
فَقُلْ هَلْ لَكَ اِلٰى اَنْ تَزَكّٰى
Naziat suresi 79.18 - "Ona de ki: İster misin (küfür ve isyanından) temizlenesin?
وَاَهْدِيَكَ اِلٰى رَبِّكَ فَتَخْشٰى
Naziat suresi 79.19 - Seni Rabbine ileteyim de O'na karşı derinden saygı duyup korkasın!"
Hz. İbrahim as in ümmeti Muhammet’e sav. Duası şöyle idi:
رَبَّنَا وَابْعَثْ فٖيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ اٰيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكّٖيهِمْ اِنَّكَ اَنْتَ الْعَزٖيزُ الْحَكٖيمُ
Bakara suresi 2.129 - "Rabbimiz! İçlerinden onlara bir peygamber gönder; onlara âyetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları her kötülükten arındırsın. Şüphesiz, sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin."
Nefsi arıtma ise, Allah'ın insanları ondan ayrılmadan önce yarattığı, onların fitne ve şirk yollarına saptığı şeklindeki sağduyuya dönüş demektir. Yüce Allah, Muhammed'in misyonu için minnettar olduğunu söyledi. Şöyle buyurdu:
لَقَدْ مَنَّ اللّٰهُ عَلَى الْمُؤْمِنٖينَ اِذْ بَعَثَ فٖيهِمْ رَسُولًا مِنْ اَنْفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ اٰيَاتِهٖ وَيُزَكّٖيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَاِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفٖى ضَلَالٍ مُبٖينٍ
Al-i İmran suresi 3.164 - Andolsun, Allah, mü'minlere kendi içlerinden; onlara âyetlerini okuyan, onları arıtıp tertemiz yapan, onlara kitab ve hikmeti öğreten bir peygamber göndermekle büyük bir lütufta bulunmuştur. Oysa onlar, daha önce apaçık bir sapıklık içinde idiler.
Allah Teala burada nefsi arıtmayı talimden önce zikretti. Burada ki temizlik nefsi temizleyip temiz olan yaratılış fıtratına dönmektir.
Nefsi arıtma ile takva elde edilir. Allah Teala şöyle buyurur:
وَنَفْسٍ وَمَا سَوّٰیهَا
Şems suresi 91.7 Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirene ant olsun.
فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوٰیهَا
Şems suresi 91.8 Nefse kötülük duygusunu ve takvasını (kötülükten sakınma yeteneğini) ilham edene ant olsun.
Allah Teala gerçekten O nefsi halk ettiğini ve nefse takva yolunu ve korkusuzca günah işleme yolunu, kim nefsini arındırırsa cehennemden kurtulup cennete varacağını beyan eyledi. Şöyle buyurdu:
وَسَيُجَنَّبُهَا الْاَتْقٰى
اَلَّذٖى يُؤْتٖى مَالَهُ يَتَزَكّٰى
Leyil suresi. 92.17 - (17-18) Temizlenmek için malını hayra veren en muttekî (Allah'a karşı gelmekten en çok sakınan) kimse o ateşten uzak tutulacaktır.
Nefsi arındırmak Allahtan cc bir lütuf ve rahmettir. O nefse kullarından dilediğine hidayet eriştirir. Onlara hayırlı olanı ve kendisine itaat etmeye dönmesini ve kendisine ası olmaktan sakınmasını öğretti. Şöyle buyurdu:
يَا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَاِنَّهُ يَاْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكٰی مِنْكُمْ مِنْ اَحَدٍ اَبَدًا وَلٰكِنَّ اللّٰهَ يُزَكّٖى مَنْ يَشَاءُ وَاللّٰهُ سَمٖيعٌ عَلٖيمٌ
Nur suresi 24.21 - Ey iman edenler! Şeytanın adımlarına uymayın. Kim şeytanın adımlarına uyarsa, bilsin ki o hayâsızlığı ve kötülüğü emreder. Eğer Allah'ın size lütfu ve merhameti olmasaydı, sizden hiçbiriniz asla temize çıkamazdı. Fakat Allah, dilediği kimseyi tertemiz kılar. Allah, hakkıyla işitendir, hakkıyla bilendir.
Şeytan, nefis, içteki heves ve dünya fitneleri kul olana her taraftan saldırırlar. Bu saldırganlar şayet boş bırakılsaydı hiçbir kimse ebedi olarak nefsini temize çıkaramazdı. Ancak Allah cc lütfu ile kullarından bazılarını seçti. Onu rezilliklerden temize çıkardı. Faziletlerini artırdı. Dünyasını ve öbür dünyasını kurtuluşa erdirdi. Şöyle buyurdu:
قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَكّٰى
وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهٖ فَصَلّٰى
Ala suresi 87.14 - (14-15) Arınan ve Rabbinin adını anıp, namaz kılan kimse mutlaka kurtuluşa erer.
İslam nefsin meşru olan arındırılmasının yolunu çizmiştir. Bu arınma ancak Allah’ın koyduğu kurallara uygun olan sebepleri almak neticesinde ulaşılır. Ve peygamberliğin hidayet ettiğine tabi olarak ulaşılır. Allah Teâla şöyle buyurur:
قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّٰهَ فَاتَّبِعُونٖى يُحْبِبْكُمُ اللّٰهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللّٰهُ غَفُورٌ رَحٖيمٌ
Al-i İmran suresi 3.31 - De ki: "Eğer Allah'ı seviyorsanız bana uyun ki, Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın. Çünkü Allah çok bağışlayandır, çok merhamet edendir."
İmam İbnü’l-Kayyım dedi ki: Ruhları temizlemek, bedeni ilaç ile tedavi etmekten daha zor daha şiddetlidir. Kim elçilerin getirmediği egzersiz, mücadele ve toplumdan uzaklaşıp yalnız yaşamakla kendi nefsini arındırırsa, o, kendi görüşüne göre kendisini kendi görüşüne göre ilaç kullanan hasta gibidir. Doktorun görüşü gibi onun görüşü isabetli olabilir mi? Peygamberler kalplerin doktorlarıdır. Kalplerin arındırılmasında ve ıslahında onların gösterdiği yoldan, ellerindeki bilgilerden, onlara samimi boyun eğmeden ve onlara teslim olmaktan başka yol yoktur. (Medaricu’s-Salikin.)
Nefsi temizlemek sadece dil ile söylenen soyut bir dava değildir. İnsanların övmesi ve yağ çekmesiyle elde edilmez. Bırakın kendisinin nefsini temize çıkarması kendine yağ çekmesi de olmaz. Allah Teâla şöyle buyurdu:
اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذٖينَ يُزَكُّونَ اَنْفُسَهُمْ بَلِ اللّٰهُ يُزَكّٖى مَنْ يَشَاءُ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتٖيلًا
Nisa suresi 4.49 - Kendilerini temize çıkaranları görmedin mi? Hayır! Allah, dilediğini temize çıkarır ve kendilerine kıl kadar zulmedilmez.
Nebi sav. insanların gözleri önünde birbirlerinin nefislerini temize çıkarmalarını yasakladı. Bu kendilerine gurur girmemesi içindir. Bu gurur onların haktan sapmasına sebep olur. Bir adam Resulüllah’ın huzurunda birini övdü. Resulüllah şöyle buyurdu:
ويلك قطعت عنق صاحبك، قطعت عنق صاحبك؛ مرارًا، ثم قال: من كان منكم مادحًا أخاه لا محالة، فليقل: أحسب فلانًا، والله حسيبه، ولا أزكي على الله أحدًا، أحسبه كذا وكذا، إن كان يعلم ذلك منه [متفق عليه
‘’Sana yazıklar olsun. Arkadaşının boynunu kestin. Arkadaşının boynunu kestin. Birkaç kez söyleyip tekrarladı. Sonra şöyle buyurdu: ‘’Sizden birisi kardeşini methedecek olursa bunda şüphe yoktur. Şöyle söylesin. Falancayı böyle zannediyorum. Allah onu öyle zannetsin. Kimseyi Allaha karşı temize çıkarmıyorum. Onu şöyle şöyle zannediyorum. Eğer bunu o kişiden biliyorsa söylesin.’’(Hadisin doğruluğu ittifakla kabul edilmiştir.)
Nefsi temize çıkarıp arındırmak hayatın tamamını kapsar içine alır. İnanç, ibadet ve muameleleri kapsar. İnançtaki kapsam dini samimiyetle Allah için olmalıdır. İslam’ın ve imanın rükünlerini tamamlanmaktır. Küfürden, Allaha şirk koşmaktan ve nifaktan ve imana aykırı olan her şeyden uzak olmaktır.
İbadetlerdeki nefsi temize çıkarıp arındırmak Allah’ın farzlardan emrettiklerini yapmakladır. Ve sünnetten ve müstahaplardan oluşan nafile ibadetlerle farzlara yaklaşarak nefis arındırılır. Allah’ın haramlardan yasaklarını terk ederek ve haramın altında mekruh olan davranışları terk ederek nefsi temize çıkarır.
Alış verişlerinde de nefsi arındırıp temize çıkarılır; Bu da Allah’ın hudutlarına ve koyduğu kanunlara –ki o kanunlar ile insanların ilişkileri ve muameleleri nizama sokuldu- gönülden bağlanılarak elde edilir. Güzel ahlak ve güzel edepler ile nitelendirilir. Bunlar da imanın şubelerindendir.
Ruhlar, ancak ilim ile tezkiye edilip arındırılır. Allaha tazim ve ondan sakınmaya ulaşılan ilim ile elde edilir. Allah cc şöyle buyurulur:
اِنَّمَا يَخْشَى اللّٰهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمٰؤُا اِنَّ اللّٰهَ عَزٖيزٌ غَفُورٌ
Fatır suresi 35.28 Allah'a karşı ancak; kulları içinden âlim olanlar derin saygı duyarlar. Şüphesiz Allah mutlak güç sahibidir, çok bağışlayandır.
Allah’ı varlığını ve birliğini kabul edip ikrar etmek: Gerçekten nefsi temizleyip arındırmanın aslı, Allah’ın varlığı ve birliği ve dini Allaha samimiyetle kabul etmekle elde edilir.
Kalbin temizlenip arındırılmasına önem onlardan istenmiştir. Bu özen Allah’ın razı olmasına sebeptir. Allah Teala şöyle buyurur:
يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ
Şuera suresi 26.88 - "O gün ki ne mal fayda verir ne oğullar!"
اِلَّا مَنْ اَتَى اللّٰهَ بِقَلْبٍ سَلٖيمٍ
Şuera suresi 26.89 - "Allah'a arınmış bir kalp ile gelen başka."
Kalp; uzuvların lideri ve kalbi ibadetlerin yeridir. Bu ibadetler ihlas, sevgi ve Allah korkusudur. Nebi sav şöyle buyurdu:
قال صلى الله عليه وسلم: ((ألا وإن في الجسد مضغة، إذا صلحت صلح الجسد كله، وإذا فسدت فسد الجسد كله؛ ألا وهي القلب))،
‘’Bilin ki! Vücutta öyle bir et parçası vardır ki o, iyi (doğru ve düzgün) olursa bütün vücut iyi (doğru düzgün) olur; o bozulursa bütün vücut bozulur. Bilin ki! O, kalptir.’’ Buhari, İman,39.
(يكثر أن يقول: يا مقلب القلوب، ثبِّت قلبي على دينك.
Resulullah sav şu duayı çokça yapardı. Ey kalpleri çeviren Allah’ım! Kalbimi dinin üzerine sabit eyle.
Kalbin temizlenip arındırılmasına önem onlardan istenmiştir. Bu özen Allah’ın razı olmasına sebeptir. Allah Teâla şöyle buyurur:
Dua; nefsi temizleyip arındırmanın o temizliğe ulaşmanın en büyük sebeplerindendir. Nebi sav şöyle buyuruyordu:
(اللهم آتِ نفسي تقواها، وزكِّها أنت خير من زكاها، أنت وليها ومولاها
Ey Allah’ım! Nefsime takvasını ver ve onu temizle. Sen onu temizleyenlerin en hayırlısısın. Sen onu koruyanı ve efendisisin.
Ey Allah’ım! Nefislerimize takvasını ver. Onu temizle. Sen onu temizleyenlerin en hayırlısısın. Sen onu koruyanı ve efendisisin.
Allah cc beni ve sizi Kur’an-ı Azımın içinde mübarek eylesin.
İKİNCİ HUTBE
الحمد لله وكفى، وسلام على عباده الذين اصطفى؛ أما بعد:
Hamt; Allaha aittir. Ve O yeterlidir. Selam; seçkin kullarına olsun. Sonrasına gelince.
Allah’ın kulları! Gereği gibi Allahtan sakının. Kalplerinizi ve amelleriniz temizleyip arındırmaya çalışın. Bu takdirde kişinin İslam’ı kemale erer. İmanın tatlılığını tadar. Ve ihsan derecesine ulaşır. (Allah’ı görürcesine ibadet eder.) Rahmanın rızasına nail olur. Cennetlere kavuşmaya nail olur. Allah cc şöyle buyurdu:
وَمَنْ يَاْتِهٖ مُؤْمِنًا قَدْ عَمِلَ الصَّالِحَاتِ فَاُولٰئِكَ لَهُمُ الدَّرَجَاتُ الْعُلٰى
جَنَّاتُ عَدْنٍ تَجْرٖى مِنْ تَحْتِهَا الْاَنْهَارُ خَالِدٖينَ فٖيهَا وَذٰلِكَ جَزٰٶُا مَنْ تَزَكّٰى
Taha suresi 20.75 - (75-76) Her kim de O'na salih ameller işlemiş bir mümin olarak varırsa, işte onlar için en yüksek dereceler, içinden ırmaklar akan, içinde ebediyen kalacakları Adin cennetleri vardır.
İşte bu, günahlardan temizlenenlerin mükâfatıdır.
Allah’ın cc size Nebisi üzerine salat ve selam etmenizi emrettiğini biliniz. Allah şöyle buyurdu:
اِنَّ اللّٰهَ وَمَلٰئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ يَا اَيُّهَا الَّذٖينَ اٰمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلٖيمًا
Ahzap suresi 33.56 - Şüphesiz Allah ve melekleri Peygamber'e salât ediyorlar. Ey iman edenler! Siz de ona salât edin, selâm edin.
Ey Allah’ım! Nebi Seçkin Mustafa üzerine salat ve selam eyle. Temiz hane halkına, Muhacirlere, Ensar’a ve bütün seçkin arkadaşlarına salat eyle.
Ey Allah'ım! İslam'ı ve Müslümanları aziz eyle. Şirki ve müşrikleri alçaltıp zelil eyle. Din düşmanlarını yerle bir edip kahreyle. Ey âlemlerin Rabbi.
Ey Allah’ım! Devlet yöneticilerimizi sevdiğin ve razı olacağın şekilde muvaffak eyle. Onları doğruluğa ve dindarlığa yönlendir.
Ya Rabbi ordularımızı Mansur ve muzaffer eyle.
Ey Allah’ın kulları!
اِنَّ اللّٰهَ يَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْاِحْسَانِ وَاٖيتَاٸِ ذِى الْقُرْبٰى وَيَنْهٰى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْیِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
Nahıl suresi 16.90 - Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.
Tercüme Eden
İbrahim SIRMALI
Emekli Müftü İcazetli
رابط الموضوع: https://www.alukah.net/sharia/0/159694/ dan alıntıdır.
