“ÇAY KANUNU ÇIKMALI”

    ÇAY­KUR’un bi­lan­ço ve he­sap­la­rı­nın gö­rü­şül­dü­ğü TBMM KİT Ko­mis­yo­nu top­lan­tı­sın­da ku­ru­mun son 5 yıl­dır zarar et­me­si gün­de­me geldi.
 

    Mu­ha­le­fet mil­let­ve­kil­le­ri­nin ku­ru­mun za­rar­la­rı­na iliş­kin eleş­ti­ri­si­ni ce­vap­la­yan ÇAY­KUR Genel Mü­dü­rü Yusuf Ziya Alim, “Sa­yış­tay’ın de­fa­at­le bize söy­le­di­ği; ala­bil­di­ği­niz kadar çay, sa­ta­bil­di­ği­niz kadar çay al­ma­nız ge­rek­ti­ği. Ha­zi­ne ve Ma­li­ye Ba­kan­lı­ğı da bizi bu ko­nu­da yön­len­di­ri­yor ancak üre­ti­ci­le­ri mağ­dur et­me­mek, özel sek­tö­re ez­dir­me­mek, it­me­mek için geçen yıl biz aşırı de­re­ce­de çay almış olduk. Kar­şı­lı­ğın­da da çay pa­ra­sı­nı pe­şi­nen ver­mek için ister is­te­mez kredi alı­yor­su­nuz, kre­diy­le ve­ri­yor­su­nuz. Bizim de fa­ali­yet­te za­ra­rı­mız yok zaten, sonuç ola­rak yap­mış ol­du­ğu­muz zarar kredi fa­izin­den yaş çay kay­nak­lı za­rar­lar­dır” di­ye­rek za­ra­rı fazla mik­tar­da yaş çay alım­la­rı­na bağ­la­dı.
“EN SON 2016 YI­LIN­DA KAR ETTİ”
    ÇAY­KUR’un en son 2016 yı­lın­da 82 mil­yon TL kar et­ti­ği­ni, Var­lık Fonu’na dev­re­dil­di­ği 2017 yı­lın­dan bu yana zarar açık­la­dı­ğı­nı söy­le­yen Mec­lis KİT Ko­mis­yo­nu üyesi CHP İzmir Mil­let­ve­ki­li Atila Ser­tel“ As­lın­da, kurum kâr eder bir kurum çünkü ÇAY­KUR güçlü bir kurum. 1947’de rah­met­li İsmet İnönü’nün kur­dur­du­ğu fab­ri­ka­lar­da 1935’te Rize’de zi­ya­re­ti sı­ra­sın­da Dur­sun Kaz­maz’ın ma­ka­le­sin­de geç­ti­ği gibi, orada çayı tadan rah­met­li İsmet İnönü ‘Buna sahip çı­ka­lım, bu bit­ki­ye sahip çı­ka­lım; bu, Rize’yi kur­ta­ra­cak­tır.’ diyen insan ola­rak ÇAY­KUR’un ku­ru­lu­şun­da ve fab­ri­ka­la­rın ku­ru­lu­şun­da ön almış ve o dö­ne­me kadar Zihni Derin’in ça­ba­la­rıy­la 1937 yı­lın­da Rusya’dan ge­ti­ril­di­ği söy­le­ni­len çayın bir üre­ti­mi­ne baş­lan­ma­sı hem de Tür­ki­ye’nin ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­ma­da çok önem­li bir ku­ru­luş ol­ma­sı açı­sın­dan bu ku­ru­mun ayak­ta kal­ma­sı ve ha­yat­ta kal­ma­sı söz ko­nu­su. Ama 1900’lü yıl­lar­da, 2000’li yıl­lar­da, 2016’ya kadar kâr eden bu ku­ru­luş 2016 yı­lın­da 82 mil­yon kâr et­tik­ten sonra o gün bu gün­dür yani 2016’dan bu yana kâr ede­mi­yor” dedi.

ZA­RA­RIN YA­RI­SI FAİZ GİDER­LERİNDEN
    Faiz’in nas ola­rak de­ğer­len­di­ril­di­ği bir dö­nem­de ÇAY­KUR ve diğer bir­çok KİT’in fa­ali­yet­le­ri­ni devam et­tir­mek için kredi kul­lan­dık­la­rı­nı ve ha­tı­rı sa­yı­lır mik­tar­da faiz öde­dik­le­ri­ni söy­le­yen Atila Ser­tel “Özel­lik­le Var­lık Fonu’na dev­re­dil­dik­ten sonra za­ra­rı­nın 700 mil­yon TL ol­du­ğu­nu gö­rü­yo­ruz.. Şimdi, bir faiz sar­ma­lı­na gir­miş ve bu sı­kın­tı­ya da Sa­yış­tay da bu mad­de­ler­de sü­rek­li dik­ka­te su­nu­yor, diyor ki: ‘Sizin faiz sar­ma­lın­dan kur­tul­ma­nız lazım; bu, ku­ru­lu­şun ge­le­ce­ği açı­sın­dan çok önem­li.’ Öyle ki 2018 yı­lın­da 657 mil­yon TL, 2019 yı­lın­da 635 mil­yon TL, 2020 yı­lın­da 547 mil­yon TL, 2021 yı­lın­da ise 503 mil­yon 840 bin TL zarar edil­miş.
    2021 yılı za­ra­rı 2017 yılı ora­nı­na göre yüzde 88 ora­nın­da bü­yü­müş. Yani fa­izin ‘nas’ ola­rak de­ğer­len­di­ril­di­ği bir dö­nem­de 2019 yı­lın­da 394 mil­yon 638 bin TL, 2020 yı­lın­da 322 mil­yon 609 bin TL faiz öde­miş kurum.
Bu fa­iz­ler de ku­ru­mun be­li­ni bü­kü­yor ve za­ra­ra uğ­ra­tı­yor. As­lın­da kurum bu faiz sar­ma­lın­dan kur­tul­sa çay üre­ti­ci­si­ne büyük des­tek ve­recek, üret­ti­ğiy­le ken­di­ni çe­vi­recek ve kâr edecek bir ku­ru­luş hâ­li­ne ge­ti­ri­le­bi­lir. Bu ko­nu­da bu­ra­da si­ya­si ik­ti­da­rın bu ÇAY­KUR’un bu faiz sar­ma­lın­dan kur­ta­rıl­ma­sı için ge­rek­li mü­da­ha­le­nin ya­pıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni ve ik­ti­da­rın bu ko­nu­da ÇAY­KUR’u kendi ka­de­riy­le baş başa bı­ra­kan bir yapı ola­rak değil, des­tek veren bir yapı ola­rak or­ta­ya çık­ma­sı­nı çok is­te­rim.”
“ÇAY KA­NU­NU BİR AN ÖNCE ÇI­KA­RIL­MA­LI”
Ku­ru­mun ıs­rar­lı ta­le­bi­ne rağ­men “Çay Ka­nu­nu”nun çı­ka­rıl­ma­dı­ğı­nı dile ge­ti­ren CHP Mil­let­ve­ki­li ve KİT Ko­mis­yo­nu üyesi Atila Ser­tel, “ÇAY­KUR’un çay ka­nu­nuy­la il­gi­li ta­le­bi oldu ama bir türlü çı­ka­rı­la­ma­dı. Biz de Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­si ola­rak çay ka­nu­nu ha­zır­la­dık ama bu çay ka­nu­nu da yok edil­di, gitti. Bu­ra­dan si­ya­si ya­pı­ya düşen, ik­ti­dar par­ti­si­ne düşen görev Genel Mü­dür­le, yet­ki­li­ler­le, Tarım Ba­kan­lı­ğıy­la, uz­man­lar­la, çay ko­nu­sun­da bilgi sa­hi­bi olan ve o ko­nu­da gö­rüş­le­ri olan in­san­lar­la top­la­na­rak bir çay ka­nu­nu ha­zır­la­yıp mut­la­ka Mec­li­se ge­tir­me­le­ri ge­re­ki­yor.
    Ama tabii bu­ra­da­ki ar­ka­daş­lar bunu ya­pa­maz­lar, bi­li­yo­rum; en azın­dan benim se­si­mi saray duy­sun, sa­ray­da­ki bü­rok­rat­lar duy­sun, bu ka­nu­nu ha­zır­la­ya­cak olan­lar duy­sun ve onlar ha­zır­la­sın­lar, bu­ra­da­ki ar­ka­daş­lar im­za­la­sın­lar ve biz çay ka­nu­nu­nu bir­lik­te Mec­lis­ten ge­çir­miş ola­lım” diye ko­nuş­tu.
                 

Ha­ber-Fo­to: İsmet KÖ­SOĞ­LU