Bölgemizin Teminatı Çay ve ÇAYKUR İçin Alınacak Tedbirler!..

Dün­ya­da, en çok para bı­ra­kan şey­ler­den biri olan sıvı içe­cek­ler yeni pa­zar­lar edin­mek için kı­ya­sı­ya mü­ca­de­le için­de­ler. Bunun için zin­cir cafe mar­ka­la­rı üre­til­di. Bu mar­ka­lar dün­ya­nın bir­çok ye­rin­de öne çık­tı­lar ve peş­le­rin­den yerel ca­fe­le­ri sü­rük­le­di­ler.

ÇA­YI­MIZ VE GE­LE­CEĞİ İÇİN TEDBİRLER
Ül­ke­miz­de bu tür bin­ler­ce cafe var. Bir tür kı­ra­at­ha­ne/kahve kül­tü­rü­mü­zün mo­dern hali olan ca­fe­ler, ya­ban­cı sıcak içe­cek­le­rin tem­sil­ci­le­ri ol­du­lar. Ha­liy­le yerel ca­fe­ler­de on­la­rı takip et­ti­ler.
Bugün orta yaş üstü in­san­la­rı bu ca­fe­le­re sokun orada su­nu­lan içecek tür­le­rin­den sa­de­ce kahve ve çayı ta­nı­dık­la­rı­nı, di­ğer­le­ri­nin hiç­bi­ri­nin ad­la­rı­nı dahi bil­me­dik­le­ri­ni gö­re­cek­si­niz.
Hala bu tü­ke­tim pa­za­rı otur­muş değil ve yeni yeni ürün­ler ken­di­le­ri­ne yer bul­ma­ya ça­lı­şı­yor­lar.
Dün­ya­da, bu içecek çe­şit­le­ri­nin için­de en önde olan kahve ve Ancak Tür­ki­ye'de durum ter­si­ne­dir ve çay tü­ke­ti­mi baş­ta­dır. Diğer içe­cek­le­rin çayı tah­tın­dan in­dir­me­si için çok uğ­ra­şıl­mış olsa da bunun ba­şa­rıl­ma­sı müm­kün ol­ma­dı. Diğer içe­cek­ler pa­za­rı­nı bü­yü­tür­ken çay tü­ke­tim pa­za­rı da bü­yü­dü. Ve bu pazar git gide daha da bü­yü­yor. Bu durum göz­le­rin Tür­ki­ye çay pa­za­rı­na di­kil­me­si­ne yol açı­yor. Her­kes bu çok karlı olan pa­zar­dan pay almak is­ti­yor ve kı­ya­sı­ya bir yarış söz ko­nu­su..
Bu ya­rı­şın bir­çok ak­tö­rü var;
Baş­lan­gıç­ta Türk ça­yı­nın tek ad­re­si Çay­kur'du. Son­ra­sın­da çay, özel sek­tö­re de açıl­dı. Türk ça­yı­nın üre­ti­mi ve tü­ke­ti­mi arttı.
Bu arada bil­has­sa Doğu il­le­ri­miz­de de kaçak çay­la­rın pazar payı bü­yü­dü. Bu çay­lar kaçak yol­lar­la gel­di­ği için Türk ça­yın­dan ucuz­du. Bir tür ka­çak­çı­lık üze­rin­den ge­li­re dö­nü­şen ya­ban­cı men­şe­li çay­lar bu böl­ge­ler­de damak tadı oluş­tur­du ve kök­leş­ti.
Diğer yan­dan Türk çay sek­tö­rü­ne giren bazı özel fir­ma­lar Çay­kur çay­la­rı­nın oluş­tur­du­ğu damak ta­dı­nı gev­şe­te­rek pazar pa­yı­nı bü­yüt­me he­de­fiy­le Türk çayı ile ya­ban­cı çay­la­rı har­man­la­yıp kendi mar­ka­la­rıy­la pi­ya­sa­da yer edin­me­ye ça­lış­tı­lar. Bu gibi gi­ri­şim­ler ya­ban­cı çay­la­ra olan il­gi­yi ar­tır­dı.
Bugün, çay tü­ke­tim pa­za­rı­na bak­tı­ğı­mız­da artık ya­ban­cı men­şe­li çay­lar (resmî/gayri resmî) önem­li bir pa­za­ra sahip.
Çok­la­şan tü­ke­ti­ci ter­cih­le­ri ne­de­niy­le de pa­zar­da her tür aktör boy gös­te­ri­yor.
Bir­çok gıda sek­tö­rün­de ol­du­ğu gibi çay tü­ke­tim pa­za­rın­da da sah­te­kar­lar, hi­le­baz­lar, ka­çak­çı­lar, kolay ka­zanç elde etmek is­te­yen­ler bu pa­za­rın için­de­ler ve (tabir ca­iz­se) uzun yıl­lar­dır bu pa­zar­da at oy­na­tı­yor­lar. Bugün kuru çay pa­za­rın­da mev­cut olan­la­ra ba­kı­lın­ca şu man­za­ra­lar­la kar­şı­la­şı­rız;
-Pi­ya­sa­da­ki en pa­ha­lı Türk çayı olan Çay­kur çay­la­rın­da git gide ka­li­te­nin düş­tü­ğü, en pa­ha­lı Çay­kur ça­yı­nın da di­ğer­le­ri­ne ben­ze­me­si­nin yanı sıra es­ki­den beri ya­pı­lan bir sah­te­kar­lı­ğın sür­dü­ğü, sahte Çay­kur pa­ket­le­ri­nin içi­nin ka­li­te­siz çay­lar­la dol­du­ru­lup pi­ya­sa sü­rül­dü­ğü tah­min edil­mek­te­dir.
- Çay atık­la­rı, çay çöp­le­ri ve 4. Sür­gün de­ni­le­rek ko­pa­rı­lan odun­su çay­la­rın içine boya ve diğer renk­len­di­ri­ci vs gibi ürün­ler ka­tı­la­rak elde edi­len çay­lar.
- Türk Çayı ile İran çayı gibi şek­len Türk çay­la­rı­na ben­ze­yen çay­la­rın har­man­lan­ma­sıy­la oluş­tu­ru­lan çay­lar.
- Resmî yol­lar­la ül­ke­ye giren, ithal edi­len mar­ka­lı, yük­sek fi­yat­lı pa­tent­li çay­lar.
- Mar­ka­lı ya­ban­cı çay pa­ket­le­ri­nin sah­te­si­ni üre­tip, içine başka çay­lar ko­nu­lup, aynı fi­yat­lar­dan sa­tı­şa su­nul­muş çay­lar.
- Türk mar­ka­sı olup, içine ithal çay­la­rın kon­du­ğu ve ya­ban­cı çay diye Tür­ki­ye'de sa­tı­lan çay­lar
- ihraç kay­dıy­la ithal edi­lip,Tür­ki­ye'de or­ga­ni­ze ve ser­best böl­ge­ler­de pa­ket­le­nip ihraç edi­len ve aynı za­man­da aynı mar­ka­lar­la yurt için­de de sa­tı­lan ya­ban­cı çay­lar.
- Kaçak yol­lar­la yurda so­ku­lup hem ya­ban­cı mar­kay­la, hem Türk pa­tent­li ya­ban­cı isim­li mar­kay­la sa­tı­lan çay­lar
- Kaçak çayla har­man­lan­mış Türk çayı diye pi­ya­sa­ya sü­rül­müş çay­lar

• Çe­şit­li isim­ler al­tın­da açık ola­rak sa­tı­lan çay­lar. Şu an kuru çay pa­za­rın­da­ki mev­cut tablo bu. Bu tab­lo­yu ana­liz et­ti­ği­miz­de şöyle bir so­nuç­la kar­şı­la­şı­rız; -Tür­ki­ye kuru çay tü­ke­tim pa­za­rı cazip hale gel­di­ği için re­ka­bet kı­zı­şı­yor -Ül­ke­ye kaçak çay gi­ri­şi hızla devam edi­yor -Çay­kur ka­li­te­li çay üre­te­mi­yor ve bu durum ka­li­te­li çay ara­yı­şı­nı hız­lan­dı­rı­yor. -Çay sek­tö­rün­de­ki özel ku­ru­luş­lar ka­li­te­yi yük­sel­te­rek para ka­zan­ma­nın zor ol­du­ğu­nu gör­dük­le­ri için, çay üze­rin­den para ka­zan­mak adına çe­şit­li yol­la­ra baş vu­ru­yor­lar. Bu so­nuç­lar­dan da an­la­şıl­dı­ğı gibi pi­ya­sa­da çay­dan en kolay ka­zanç yolu, hile ya­pı­la­rak üre­ti­len çay­lar­dan ve kaçak çay­lar üze­rin­den sağ­la­nı­yor.. Peki çay ül­ke­ye hangi yol­lar­la kaçak ola­rak gi­ri­yor?
  • Kaçak Çay yo­lu­nun bi­rin­ci­si ser­best böl­ge­ler, or­ga­ni­ze böl­ge­ler; Art ni­yet­li fir­ma­lar ya­ban­cı men­şe­li çay­la­rı ihraç kay­dıy­la ser­best böl­ge­ye in­di­ri­yor­lar, bu­ra­da pa­ket­le­yip yurt dı­şı­na sa­ta­cak­la­rı­nı beyan et­tik­le­ri için vergi öde­mi­yor­lar. Ancak bu çayın ya tü­mü­nü ya da bir kıs­mı­nı yurt için­de sa­tı­yor­lar. De­ği­şik, kirli yön­tem­ler­le çayı ihraç et­tik­le­ri­ni gös­te­ri­yor­lar.
  • Kara yo­luy­la tran­sit geçiş yani başka ül­ke­ye çay gö­tür­dük­le­ri­ni beyan edip bu çaya vergi öde­me­yip, içe­ri­de sa­tı­yor­lar. Bu tır­la­rın pla­ka­la­rı başka tır­la­ra ta­kı­lı­yor ve güm­rük­ler­den çıkIş ya­pı­yor. Bazın çay tır­la­rı­nın izi bu­lu­na­mı­yor veya sı­nır­lar­dan çık­mış gibi gö­rü­nü­yor­lar.
    -Bil­has­sa Doğu sı­nır­la­rı­mız­dan at, eşek sır­tın­da diğer kaçak ürün­le­ri gibi çay ge­ti­ri­yor­lar.
    -Sı­nır ti­ca­re­tin­den çı­ka­rıl­mış ol­ma­sı­na rağ­men kont­rol­ler­den bir şe­kil­de ge­çe­rek yurda so­ku­lan, yolcu be­ra­be­rin­de ver­gi­siz ya­ban­cı çay ge­ti­ri­yor­lar.
    -Ek­sik ve fark­lı be­yan­da bu­lu­nup güm­rük­ler­den bir şe­kil­de fazla çay ge­çi­ri­yor­lar.
    -(Geç­miş­te or­ta­ya çı­ka­rı­lan güm­rük rüş­vet­le­rin­den an­la­şıl­dı­ğı­na göre)Bir tek fa­tu­ray­la on­lar­ca çay dolu tır yurt dı­şın­dan yurda so­kul­muş­tu.
    Bu ve ben­ze­ri yön­tem­ler­le her yıl ül­ke­miz­de üret­ti­ği­miz kuru çayın üçte biri ka­da­rı­nın da yurt dı­şın­dan kaçak ola­rak yur­du­mu­za gir­di­ği tah­min edil­mek­te..
    PEKİ BUN­LA­RI ÖN­LE­MEK İÇİN NELER YA­PIL­MA­LI
    Ön­ce­lik­le şunu be­lirt­me­li; Çay it­ha­li ol­duk­ça zor­laş­tı­rıl­mış, ithal çay fi­yat­la­rı­na alt sınır ve 145 vergi kon­muş­tur. O ne­den­le bi­ri­le­ri­nin be­lirt­ti­ği gibi ithal çay­la­rın Türk ça­yıy­la har­man­lan­ma­sı cazip de­ğil­dir. Har­man­lan­mış çay için­de­ki ya­ban­cı men­şe­li çay kaçak de­ğil­se cazip olmaz. O ne­den­le ithal çay ko­nu­su bu tar­tış­ma­la­rın dı­şın­da­ki bir tar­tış­ma­dır.
    Ya­pı­la­cak­la­ra ge­lin­ce;
    -Har­man­lan­mış çay­la­rın için­de­ki çay­lar ve oran­la­rı paket üze­rin­de be­lir­til­me­li­dir.
    -Açık çay sa­tış­la­rı ya­sak­lan­ma­lı­dır. Zira bun­la­rın de­ne­ti­mi has­sas şe­kil­de ya­pıl­ma­dı­ğı İçin men­şe­le­ri be­lir­siz­dir.
    -Bi­rey­sel ana­liz için ana­liz mer­kez­le­ri ku­rul­ma­lı, satın al­dı­ğı çay­dan kuş­ku­la­nan kişi bunu üc­ret­siz tah­lil yap­tı­ra­bil­me­li­dir.
    -Pi­ya­sa­da ya­ban­cı isim­le sa­tı­lan çay­la­rı da il­gi­li ba­kan­lı tah­lil et­me­li, iç­le­rin­de ne ol­du­ğu ka­mu­oyu­na açık­lan­ma­lı­dır. (Bu­gü­ne kadar ba­kan­lık sa­de­ce bazı Türk mar­ka­lı çay­la­rı tah­lil ede­rek iç­le­rin­de boya ve katkı mad­de­si olan­la­rı teş­hir et­miş­tir. Oysa, ya­ban­cı mar­ka­lı çay­la­rın için­de sağ­lı­ğa za­rar­lı her türlü katkı mad­de­si­nin ol­du­ğu iddia edil­mek­te­dir.)
    -Mar­ka kont­rol­le­ri sık­laş­tı­rıl­ma­lı­dır. Bazı fir­ma­la­rın pa­ket­le­ri­nin sah­te­le­ri ba­sıl­mak­ta iç­le­ri kötü çayla dol­du­rul­mak­ta­dır. Bu du­rum­dan Sri­lan­ka çay kon­se­yi bile şi­ka­yet­çi olmuş, Tür­ki­ye'de sa­tı­lan Sri­lan­ka men­şe­li çay­la­rın sah­te­le­ri­nin üre­til­di­ği­ni basın yo­luy­la du­yur­muş­lar­dır.
    -Ka­çak çay­la­rı satın alan­lar­la, on­lar­la iş­bir­li­ği ya­pan­la­rın tes­pi­ti ha­lin­de sek­tör­de­ki fa­ali­yet­le­ri ya­sak­lan­ma­lı­dır.
    -Çay ka­çak­çı­la­rı­na ve­ri­lecek ce­za­lar ar­tı­rıl­ma­lı­dır.
    -Ça­yın gü­ven­ce­si olan Çay­kur ikin­ci sa­tı­cı­ya pa­ket­siz, torba çay sat­ma­ma­lı­dır.
    -Ge­rek güm­rük­ler­de, ge­rek­se çay fab­ri­ka­la­rın­da, pa­ket­le­me­ler­de de­ne­tim­ler sı­kı­laş­tı­rıl­ma­lı­dır.
    -Türk çayı pa­ket­le­yen pa­ket­le­me­ler çay ih­ti­sas güm­rü­ğü­nün ol­du­ğu böl­ge­de ol­ma­lı­dır.
    -Kuru çay üre­ti­mi çe­şit­len­di­ril­me­li, pa­zar­da­ki ya­ban­cı çayın pa­za­rı da­ral­tıl­ma­lı­dır. Böy­le­ce bu pa­za­rın ka­çak­çı­lar için ca­zi­be­si kıs­men aza­la­cak­tır. Elbet bu ted­bir­ler ço­ğal­tı­la­bi­lir. Önem­li olan bu mü­ca­de­le­de ka­rar­lı olmak, kim­se­ye hiç­bir şe­kil­de göz yum­ma­mak.
    Haber: A.O.

Orjinal Habere Git