Çiftçi kabus yaşıyor: Ekemedi, gübre atamadı, sulayamadı

Tür­ki­ye Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği (TZOB) Genel Baş­ka­nı Şemsi Bay­rak­tar, 2021 yı­lın­da tarım sek­tö­rü­ne dair yap­tı­ğı de­ğer­len­dir­me­de, elekt­rik, mazot ve güb­re­ye gelen zam­lar ne­de­niy­le pek çok çift­çi­nin ekim ya­pa­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti.

Tür­ki­ye Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği (TZOB) Baş­ka­nı Şemsi Bay­rak­tar, bugün ya­zı­lı ola­rak pay­la­şı­lan basın açık­la­ma­sın­da ta­rım­da 2021'in nasıl geç­ti­ği­ni açık­la­dı ve 2022'ye dair bek­len­ti­le­ri­ni sı­ra­la­dı.
Sözcü'nün ha­be­ri­ne göre elekt­rik, mazot ve güb­re­ye gelen zam­lar ne­de­niy­le pek çok çift­çi­nin ekim ya­pa­ma­dı­ğı­nı be­lir­ten Bay­rak­tar, ekim yapan çift­çi­nin ise su­la­ma ya­pa­ma­dı­ğı­nı ve gübre ata­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti.
Bay­rak­tar, "Bu ma­li­yet­le­ri kar­şı­la­ya­ma­yan üre­ti­ci­le­ri­miz üre­tim­den vaz­ge­çecek, fi­yat­lar yük­se­lecek, hem çift­çi­le­ri­miz hem tü­ke­ti­ci­le­ri­miz zarar gö­recek, gı­da­ya ula­şım da zor­la­şa­cak­tır" dedi.
Ta­rım­da 2021
Açık­la­ma­sın­da, "Gıda ürün­le­rin­de gö­rü­len yük­sek fi­yat­lar ve bazı ürün­le­re eri­şim­de­ki so­run­lar, ye­di­den yet­mi­şe top­lu­mun her ke­si­mi­ne ta­rı­mın milli gü­ven­li­ği­mi­zin en önem­li bi­le­şen­le­rin­den biri ol­du­ğu­nu açık­ça gös­ter­di" ifa­de­le­ri­ni kul­la­nan Bay­rak­tar, 2021 yı­lın­da ya­şa­nan önem­li ge­liş­me­le­ri şöyle sı­ra­la­dı:
2021 yı­lı­nın ilk 9 aylık ve­ri­le­ri­ne göre tarım sek­tö­rü, Gayri Safi Yur­ti­çi Ha­sı­la'nın yüzde 6'sını sağ­la­dı.
Tarım sek­tö­rün­de­ki bü­yü­me, 2020 yı­lın­da yüzde 5,9 iken, 2021 yı­lı­nın Ocak-Ey­lül dö­ne­min­de bir ön­ce­ki yılın aynı dö­ne­mi­ne göre yüzde 2,9 ora­nın­da azal­dı.
Ta­rım­da­ki ge­ri­le­me­nin temel ne­de­ni, bit­ki­sel üre­tim­de ya­şa­nan aza­lış oldu.
2020-2021 üre­tim se­zo­nun­da ya­şa­nan şid­det­li ku­rak­lık ve diğer afet­ler, en fazla arpa, buğ­day ve bak­la­gil ürün­le­rin­de verim ka­yıp­la­rı­na neden oldu.
2021 yılı top­lam bit­ki­sel üre­tim, bir ön­ce­ki yıla göre yüzde 6,1 aza­la­rak, 126 mil­yon ton­dan 118,4 mil­yon tona ge­ri­le­di.
Hay­van­sal üre­tim­de ise Ocak-Ekim dö­ne­min­de yu­mur­ta üre­ti­mi yüzde 2,3 aza­lır­ken, tavuk eti ve sa­na­yi­ye ak­ta­rı­lan süt mik­ta­rı yüzde 2,1 ora­nın­da arttı.
Öte yan­dan tarım sek­tö­rü, is­tih­dam­da­ki öne­mi­ni ko­ru­yor.
Ekim ay­la­rı iti­ba­rıy­la 2020'de yüzde 18 olan ta­rı­mın is­tih­dam­da­ki payı, 2021'de yüzde 17,1'e ge­ri­le­di.
2021 yı­lı­nın Ekim ayın­da ise tarım 5 mil­yon ki­şi­ye is­tih­dam sağ­la­dı.
Tarım sek­tö­rü, iş­siz­li­ği 1,7 puan dü­şü­re­rek yüzde 12,9'dan yüzde 11,2'ye çekti.
2021 yılı büt­çe­sin­de tarım sek­tö­rü­ne ta­rım­sal des­tek­ler için bir ön­ce­ki yıla göre yüzde 4,7'lik ar­tış­la 22 mil­yar 966 mil­yon lira kay­nak ay­rıl­dı.
2022 yılı des­tek büt­çe­si ise 25 mil­yar 834 mil­yon ola­rak plan­lan­dı.
Her ne kadar des­tek büt­çe­sin­de artış ya­pıl­mış olsa da girdi fi­yat­la­rın­da, ör­ne­ğin güb­re­de yüzde 400'leri aşan fahiş ar­tış­lar dik­ka­te alın­dı­ğın­da be­lir­le­nen bu ra­ka­mın ye­ter­siz ol­du­ğu gö­rü­lü­yor.
Des­tek büt­çe­si­nin Tarım Ka­nu­nu'nda be­lir­til­di­ği gibi Gay­ri­sa­fi Milli Ha­sı­la'nın en az yüzde 1 ora­nın­da ol­ma­sı ge­re­kir­ken, bu rakam yüzde 0,35 dü­zey­le­rin­de kaldı.
Ku­rak­lık ve her yıl ya­şa­dı­ğı­mız diğer afet­ler dik­ka­te alın­dı­ğın­da bu zam­lar­la bir­lik­te 2022 yılı tarım sek­tö­rün­de zorlu ge­çecek.
Çift­çi gübre ata­ma­dı ve su­la­ma ya­pa­ma­dı
Çift­çi­nin gübre ve ma­zot­ta­ki yük­sek ar­tış­lar ne­de­niy­le son­ba­har ve kış eki­mi­ni ya­pa­ma­dı­ğı­nı be­lir­ten Bay­rak­tar, ekim ya­pan­la­rın ise güb­re­yi ye­ter­siz kul­lan­dı­ğı­nı veya hiç kul­la­na­ma­dı­ğı­nı ak­tar­dı.
Bay­rak­tar ay­rı­ca artan gübre fi­yat­la­rı dik­ka­te alın­dı­ğın­da, 2021 yı­lın­da hu­bu­bat­ta de­ka­ra 20 lira, diğer ürün­ler­de de­ka­ra 8 lira olan des­te­ğin ye­ter­siz ol­du­ğu­nu ifade etti.
Yıl­ba­şın­da ya­pı­lan yeni zam­la­rın girdi ma­li­yet­le­ri­ni daha da ar­tı­ra­ca­ğı­nı ha­tır­la­tan Bay­rak­tar, yeni elekt­rik fi­yat­la­rıy­la su­la­ma ya­pı­la­ma­ya­ca­ğı­nı be­lirt­ti.
"Sa­de­ce su­la­ma­dan do­la­yı çift­çi­mi­zin elekt­rik fi­yat­la­rı 2 kat arttı" diyen Bay­rak­tar, "Bu ma­li­yet­le­ri kar­şı­la­ya­ma­yan üre­ti­ci­le­ri­miz üre­tim­den vaz­ge­çecek, fi­yat­lar yük­se­lecek, hem çift­çi­le­ri­miz hem tü­ke­ti­ci­le­ri­miz zarar gö­recek, gı­da­ya ula­şım da zor­la­şa­cak­tır" dedi.
Hay­van­cı­lık sek­tö­rü­nün de yeni bir kriz­le karşı kar­şı­ya ol­du­ğu­nu be­lir­ten Bay­rak­tar, "Bit­ki­sel ve hay­van­sal üre­tim yapan üre­ti­ci­le­ri­mi­ze moral ve­recek yeni des­tek­le­ri aci­len dev­re­ye sok­maz­sak, ülke ola­rak üre­ti­mi değil, it­ha­la­tı des­tek­le­miş olu­ruz. 2022 yılı in­sanı­mız için zor bir yıl olur. Ülke ola­rak ağır fa­tu­ra­lar öde­riz" ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.
Gübre ve ta­rım­sal ilaç ma­li­yet­le­rin­de rekor artış
Bay­rak­tar girdi ma­li­yet­le­rin­de­ki fiyat ar­tı­şı­na iliş­kin şu bil­gi­le­ri verdi:
"Önem­li bir ta­rım­sal girdi olan güb­re­de, Ara­lık ayı iti­ba­riy­le son 1 yılda, amon­yum sül­fat güb­re­si yüzde 437, üre güb­re­si yüzde 403, amon­yum nit­rat güb­re­si yüzde 371, DAP güb­re­si yüzde 294 ve 20.20.0 kom­po­ze güb­re­si yüzde 261 ora­nın­da arttı.
2022 yı­lın­da ye­ter­siz gübre kul­la­nı­mı­nın ül­ke­mi­ze fa­tu­ra­sı ağır olur.
Dö­viz­de­ki artış ne­de­niy­le bazı tarım ilaç­la­rı fi­yat­la­rın­da da yüzde 70'e varan oran­lar­da ar­tış­lar ya­şan­dı.
Ara­lık ayı­nın 20'sin­den sonra döviz ku­run­da gö­rü­len dü­şüş­le­re bağlı ola­rak pek çok gıda ürü­nün­de ve ta­rım­sal girdi fi­yat­la­rın­da bek­le­ni­len düşüş ya­şan­ma­dı.
Bu du­rum­da gübre fi­yat­la­rın­da da kayda değer oran­lar­da in­di­rim ol­ma­dı.
Kim­ya­sal güb­re­le­ri ucuza ithal et­tik­le­ri halde fi­yat­la­rı­nı daha pa­ha­lı­ya ithal eden fir­ma­lar­la bir tutan ve bunun ya­nın­da hak­sız bir şe­kil­de kar marj­la­rı­nı ar­tı­ran it­ha­lat­çı­lar ve da­ğı­tı­cı­lar bu­lu­nu­yor.
Gübre pi­ya­sa­sı­nın is­tik­rar­sız­lı­ğın­dan ya­ra­la­na­rak hak­sız ka­zanç elde eden bu fir­ma­la­rın ve da­ğı­tı­cı­la­rın, Ti­ca­ret Ba­kan­lı­ğın­ca de­net­le­ne­rek pi­ya­sa fi­yat­la­rı­nın dü­zen­len­me­si açı­sın­dan gübre fi­yat­la­rı­nı ma­li­yet ve onun üze­ri­ne adil bir kar dü­ze­yi­ne ge­tir­me­le­ri sağ­lan­ma­lı­dır.
Bu bağ­lam­da gübre üre­ten ve ithal eden tüm sek­tö­rün dünya gübre fi­yat­la­rı­nın yük­sek­li­ği kar­şı­sın­da üre­ti­ci­le­rin güb­re­ye ta­lep­le­ri­ni hak­sız ka­zan­ca dö­nüş­tür­me ça­ba­sı­na gir­me­me­le­ri ge­re­ki­yor.
Üre­ti­ci­nin sır­tın­dan hak­sız gelir elde et­me­ye ça­lış­mak, ta­rım­sal üre­ti­me vu­ru­la­cak en büyük dar­be­ler­den bi­ri­si­dir."
Elekt­rik fi­yat­la­rı
Bay­rak­tar elekt­rik zam­la­rı­na iliş­kin şu açık­la­ma­lar­da bu­lun­du.
"Ta­rım­sal su­la­ma­da üre­ti­ci­le­ri­mi­zin karşı kar­şı­ya kal­dı­ğı so­run­la­rın ba­şın­da elekt­rik fi­yat­la­rı ge­li­yor.
Özel­lik­le fon, pay ve vergi dahil, 2020 yılı Ara­lık ayı iti­ba­rıy­la 85,2 ku­ruş­tan elekt­rik alan üre­ti­ci­le­ri­miz 2021 yılı Ara­lık ayın­da yüzde 22,2'lik ar­tış­la 104,1 ku­ruş­tan elekt­rik kul­lan­mak zo­run­da kaldı.
Üre­ti­ci­le­ri­miz mes­ken abone gru­bu­na göre yüzde 16,34 daha pa­ha­lı elekt­rik kul­lan­dı.
Diğer ta­raf­tan, 2021'de zaten çok pa­ha­lı olan elekt­rik fi­yat­la­rı ne­de­niy­le büyük ma­li­yet ar­tış­la­rı­nı gö­ğüs­le­mek zo­run­da kalan üre­ti­ci­le­ri­miz in­di­rim bek­ler­ken, 31 Ara­lık 2021 gece ya­rı­sı elekt­ri­ğe gelen ve 01 Ocak 2022 ta­ri­hin­den iti­ba­ren ge­çer­li olan ast­ro­no­mik zam­lar so­nu­cun­da yı­kıl­dı.
2022 zam­mıy­la ta­rım­sal su­la­ma­da kul­la­nı­lan elekt­rik­te, tek za­man­lı alçak ge­ri­lim fi­ya­tın­da 2021'e göre yüzde 94,8 ora­nın­da fiyat ar­tı­şı oldu.
2021 ara­lık ayın­da, ‘KDV ve diğer ka­lem­ler' hariç tek za­man­lı alçak ge­ri­lim birim fi­ya­tı ki­lo­vat sa­at­te 86 kuruş iken, gelen zamla bir­lik­te ki­lo­vat sa­at­te 167,5 ku­ru­şa yük­sel­di.
Artan elekt­rik fi­yat­la­rı üre­ti­min sür­dü­rü­le­bi­lir­li­ği için büyük bir teh­dit un­su­ru ha­lin­de geldi.
Üre­ti­ci­le­ri­miz bu elekt­rik fi­yat­la­rıy­la üre­tim ya­pa­maz hale geldi.
Üre­ti­ci­le­ri­mi­zin ve­rim­li bir şe­kil­de üre­ti­me devam ede­bil­me­le­ri için elekt­rik fi­yat­la­rı makul dü­ze­ye çe­kil­me­li­dir.
Tarım sek­tö­rü­nün st­ra­te­jik önemi göz önüne alı­na­rak, ta­rı­ma po­zi­tif ay­rım­cı­lık ya­pıl­ma­lı­dır.
Elekt­rik­te uy­gu­lan­mak­ta olan yüzde 18 KDV oranı artan ma­li­yet­ler kar­şı­sın­da ezi­len çift­çi için yüzde 1'e in­di­ril­me­li­dir.
Elekt­rik mut­la­ka des­tek­len­me­li, ta­ri­fe­de ciddi bir in­di­rim ya­pıl­ma­lı­dır.
Aylık fa­tu­ra dü­zen­len­me­si de üre­ti­ci­le­ri­mi­zi sı­kın­tı­ya sok­mak­ta­dır.
Ge­rek­li dü­zen­le­me­ler ya­pı­la­rak ürün­le­rin hasat dö­ne­mi dik­ka­te alı­nıp, yılda bir ya da iki kez ola­cak şe­kil­de tah­si­lat ya­pıl­ma­sı sağ­lan­ma­lı­dır.
Çift­çi­le­ri­miz gübre, mazot, ser­ti­fi­ka­lı tohum, elekt­rik ve ilaç kul­lan­mak­tan kor­ku­yor­sa ve ka­çı­yor­sa üret­mek­te ciddi bir sorun var de­mek­tir.
Çift­çi­mi­zi top­ra­ğa ısın­dır­ma­lı­yız, kor­ku­la­rı­nı ber­ta­raf et­me­li­yiz."