DOĞRU BÜTÇE YÖNETİMİ İÇİN TÜYOLAR

Geç­ti­ği­miz yıl en çok ko­nu­şu­lan ko­nu­la­rın ba­şın­da sağ­lık ge­lir­ken bu yıl sağ­lık­la bir­lik­te eko­no­mi de gün­de­min baş­la­rın­da yer alı­yor. Yaşam ka­li­te­si­ni ol­duk­ça et­ki­le­yen pa­ha­lı­laş­ma doğru bütçe yö­ne­ti­mi­nin nasıl ol­ma­sı ge­rek­ti­ği so­ru­su­nu akla ge­ti­ri­yor. Ki­şi­le­ri alış veriş yap­ma­ya yö­nel­ten is­tek­ler, ih­ti­yaç­lar, in­di­rim­ler, teş­vik­ler doğru yö­ne­ti­le­me­di­ğin­de büt­çe­ler için teh­dit oluş­tu­ra­bi­li­yor. Özel­lik­le de bu­gün­ler­de büt­çe­mi­zi nasıl ko­ru­ya­bi­le­ce­ği­mi­zi, doğru fi­nan­sal adım­la­rın nasıl atıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni Para Koçu, Yazar Pelin Narin Te­kin­soy açık­la­dı.

Bütçe yö­ne­ti­mi akla ilk ola­rak şir­ket­ler veya ku­rum­lar gibi or­ga­ni­zas­yon­la­rın büt­çe­le­ri­nin yö­ne­til­me­si­ni ge­tir­se de çıkış nok­ta­sı ki­şi­sel büt­çe­dir. Ki­şi­sel büt­çe­den de yola çı­ka­rak aile büt­çe­le­rin­de kaç ki­şi­nin gelir ge­tir­di­ği ve har­ca­ma­la­rın kim­ler için ya­pı­la­ca­ğı ko­nu­su ko­nu­şu­la­rak ön­ce­lik­ler be­lir­len­me­li ve ka­zanç­lar­dan, har­ca­ma­lar­dan olu­şan gelir gider den­ge­si sağ­lan­ma­lı­dır. Ürün raf fi­yat­la­rı­nın ve enf­las­yo­nun tüm dün­ya­da art­tı­ğı bu­gün­ler­de, artan banka faiz oran­la­rı da ki­şi­le­rin hem alış­ve­riş hem de ya­tı­rım ka­rar­la­rı­nı doğ­ru­dan et­ki­li­yor. Bu du­rum­da ki­şi­le­rin bi­linç­li adım­lar ata­bil­me­si ve doğru bütçe yö­ne­ti­mi­nin ipuç­la­rı­nı Para Koçu, Yazar Pelin Narin Te­kin­soy verdi.
Bütçe tab­lo­la­rı oluş­tu­rul­ma­lı
Bir­çok şir­ket büt­çe­si­nin yö­ne­ti­min­de de ol­du­ğu gibi ki­şi­ler ken­di­le­ri­nin ve aile­le­ri­nin bütçe yö­ne­ti­mi için tab­lo­lar oluş­tur­ma­lı. İstek ve ih­ti­yaç­la­rın net­leş­ti­ri­lip, ye­ter­li para ol­du­ğun­da ya­pı­la­cak­lar şek­lin­de baş­lık­la­rın ayrı ayrı be­lir­len­di­ği, gelir ve gi­de­rin ya­zıl­dı­ğı, ki­şi­sel ve aile he­def­le­ri­nin net­leş­ti­ril­di­ği tab­lo­lar oluş­tu­rul­ma­lı. İhti­yaç­lar, gün­lük, aylık ve zaman için­de ol­maz­sa ol­maz­lar şek­lin­de de üçe ay­rı­la­bi­lir. Bu tab­lo­ya mec­bu­ri gi­der­ler ola­rak kira, fa­tu­ra­lar gibi dü­zen­li olan­lar ya­zı­la­bi­lir­ken bir anda ve na­di­ren olu­şa­bi­lecek ön­gö­rül­me­yen gi­der­ler için de bir bölüm oluş­tu­ru­la­bi­lir. Büt­çe­nin genel bir fo­toğ­ra­fı­nı çek­mek har­ca­ma ya­par­ken de bi­linç­li ya­pıl­ma­sı­na yar­dım­cı olur.
İndi­rim­le­re yak­la­şım nasıl ol­ma­lı?
Ürün­le­rin fi­yat­la­rı­nın sü­rek­li art­tı­ğı ha­ber­le­ri ard arda gelse de bir yan­dan da in­di­rim ha­ber­le­ri gel­me­ye devam edi­yor. İndi­rim­ler ger­çek an­lam­da ya­pıl­dı­ğın­da fir­ma­la­rın stok­la­rı­nı tü­ket­me­le­ri­ne ve belli pa­zar­la­ma he­def­le­ri­ni ger­çek­leş­tir­me­le­ri­ne ya­rar­ken tü­ke­ti­ci­le­rin de ih­ti­yaç­la­rı­nı uygun fi­ya­ta gi­der­me­le­ri­ni sağ­lı­yor. Bi­linç­li bir tü­ke­ti­ci olup, büt­çe­le­ri ko­ru­mak için almak is­te­nen ürü­nün ör­ne­ğin ma­ğa­za ve in­ter­net ma­ğa­za­sın­da­ki fi­ya­tı kar­şı­laş­tı­rıl­ma­lı. Aynı sa­tı­cı­dan aynı ürün olsa dahi iki fark­lı satış ka­na­lın­da fi­yat­lar fark­lı­lık­la­rı mev­cut. İndi­rim­ler de­ğer­len­di­ri­lir­ken iyi araş­tı­rıl­ma­sı­nı tav­si­ye edi­yo­rum. Fi­yat­la­rın daha da yük­se­le­ce­ği­nin en­di­şe­siy­le in­di­rim­de gö­rü­nen ama ih­ti­yaç ol­ma­yan ürün­ler alı­na­rak stok­lan­ma­ma­lı. Her zaman kul­la­nı­lan, raf ömrü uzun ve ih­ti­yaç olan ürün­ler için in­di­rim­ler de­ğer­len­di­ri­le­bi­lir.
Kredi kartı kul­la­nı­mı
Kredi kart­la­rı kul­la­nır­ken bi­lin­me­si ge­re­ken­ler; her kredi kartı için kul­la­nım be­de­li tah­sil edil­di­ği gibi kredi kar­tıy­la satın alır­ken yılın belli pe­ri­yot­la­rın­da ya­pı­lan öte­le­me fa­izi­nin de­ği­şik­lik mik­tar­la­rı­nın du­yu­ru­la­rı da takip edil­me­li­dir. Müm­kün ol­du­ğu kadar kredi kartı har­ca­ma­la­rı­nı gün­lük ve aylık tab­lo­lar şek­lin­de neye para har­can­dı­ğı­na dair not­lar alı­na­rak çı­ka­rıl­ma­lı. Ki­şi­ler ku­rum­la­rın ken­di­le­ri için ha­zır­la­dı­ğı har­ca­ma gra­fik­le­rin­den çok kendi har­ca­ma gra­fik­le­ri­ni tut­ma­lı. Bu çi­zel­ge­ler hem aylık hem de yıl­lık ola­rak ken­di­ni­zi ne kadar mik­tar­da bloke et­ti­ği­mi­zin gös­ter­ge­si­dir. Ban­ka­lar aylık gra­fik­ler gön­de­rir­ken, ki­şi­sel ola­rak siz yıl­lık ola­rak da kredi kartı pa­ra­sal du­ru­mu­nu­zu gö­re­bi­lir­si­niz. Ay­rı­ca bi­lim­sel araş­tır­ma­lar kredi kartı har­ca­ma­la­rın­da ki­şi­nin bey­nin­de­ki acı his­si­ni or­ta­dan kal­dır­dı­ğı­nı is­pat­la­ya­rak kont­rol edil­mez şe­kil­de kul­la­nıl­dı­ğı­nı ka­nıt­la­mış­tır.
Alış­ve­riş­ler­de nakit para kul­lan­ma­ya özen gös­te­ril­me­li
Alış­ve­riş­ler­de müm­kün ol­du­ğu kadar nakit para kul­lan­ma­ya özen gös­te­ril­me­li. Bu sizin ih­ti­yat­lı ve kont­rol­lü şe­kil­de dav­ran­ma­nı­zı sağ­lar. Bi­lim­sel araş­tır­ma­lar nakit para kul­la­nır­ken be­yin­de acı hissi oluş­tu­ğu için bi­re­yin daha kont­rol­lü dav­ran­dı­ğı­nı ka­nıt­la­mış­tır. Bu­nun­la bir­lik­te gün­lük ve haf­ta­lık büt­çe­niz­de ken­di­ni­zi göz­lem­le­mek için nakit bir bütçe oluş­tur­mak, sü­re­ci pa­ra­sal dav­ra­nı­şı­nız ola­rak yo­rum­la­ma­nı­za da yar­dım­cı ola­cak­tır. Hatta bu du­ru­mu biraz daha dü­şün­mek ve net­leş­tir­mek için "en son hangi dö­nem­de nakit para kul­la­nı­yor­du­nuz ve nasıl dav­ra­nı­yor­du­nuz?" so­ru­la­rı­nı ce­vap­la­mak bu­gün­kü pa­ra­sal dav­ra­nış­la­rı­nız için de bir fikir edin­me­ni­ze yar­dım­cı ola­bi­lir.
Ta­sar­ruf nasıl ya­pıl­ma­lı?
Bu­gün­ler­de ta­sar­ruf yap­mak günü kur­tar­ma ha­lin­den do­la­yı hayal gibi gö­rü­ne­bi­lir. Ancak para lis­te­niz­le be­ra­ber kredi kartı göz­lem lis­te­ni­zi oluş­tur­mak baş­lan­gıç­ta ufak ufak da olsa bir süre sonra sizi ta­sar­ruf ta­ra­fı­na ge­ti­re­cek­tir. İçinde bu­lun­du­ğu­muz du­rum­da günü doğru prog­ram­la­ya­rak akıl­lı borç yap­mak veya hiç borç yap­ma­ya­rak iler­le­mek ta­sar­ruf sağ­la­ma­mı­za yar­dım ede­cek­tir. Bu­nun­la bir­lik­te ev­de­ki kı­ya­fet­le­ri­ni­zi ye­ni­den elden ge­çi­re­rek ta­sa­rım yap­ma­nız veya ter­zi­niz­le be­ra­ber ye­ni­le­me­niz ta­sar­ruf yol­la­rın­dan biri ola­bi­lir. Sık­lık­la kuru te­miz­le­me­ye ve­ri­len ev kı­ya­fet­le­ri ye­ri­ne, evde ya­pa­ma­ya­ca­ğı­nız veya has­sas ol­du­ğu­nu dü­şün­dü­ğü­nüz kı­yafet­le­ri­ni­zi se­çe­rek te­miz­le­me­ye verme, ta­sar­ruf ala­nın­da de­ğer­len­di­re­bi­le­ce­ği­niz diğer nok­ta­lar. Bazen evde te­miz­le­me­ye ça­lış­tı­ğı­mız kı­ya­fet­ler as­ta­rı yü­zün­den pa­ha­lı mas­raf­lar çı­ka­ra­bi­lir. Her gün dı­şa­rı­dan yemek si­pa­riş etmek ye­ri­ne evde sağ­lık­lı şe­kil­de hem de hane hal­kıy­la be­ra­ber ya­pı­la­cak, aile iliş­ki­le­ri­ni güç­len­di­recek me­nü­ler oluş­tu­ru­la­bi­lir. İhti­ya­cı­nı­zı gör­me­ye­ce­ği­ni dü­şün­dü­ğü­nüz yani kul­la­nıl­ma­ya­cak diye bir ke­na­ra ayır­dı­ğı­nız ev araç ve ge­reç­le­ri için de ucuz ma­li­yet­li ye­ni­le­me­ler, kul­la­nım şekli de­ği­şik­li­ği yap­mak müm­kün ola­bi­lir. Ki­şi­sel ola­rak ye­te­nek­le­ri­ni­zin de or­ta­ya çık­ma­sı­nı sağ­la­ya­cak bu tür dav­ra­nış­lar ruh ha­li­ni­zi de olum­lu yönde et­ki­le­mek­le kal­ma­ya­cak; bu alış­kan­lık­la­rı­nız de­ğiş­me­ye baş­la­dı­ğın­da ta­sar­ruf et­ti­ği­ni­zi gö­re­cek­si­niz. Olur da bun­la­rın hiç bi­ri­ni ya­pa­mam diye ak­lı­nız­dan ge­çi­yor­sa, evi­niz­de artık ih­ti­ya­cı­nız ol­ma­yan eş­ya­la­rı çı­ka­rıp ih­ti­ya­cı olan ki­şi­ler­le pay­la­şa­bi­lir­si­niz.
Duy­gu­lar bi­ri­kim plan­la­rı­nı ve acil durum yö­ne­ti­mi­ni et­ki­ler
Ta­sar­ruf yap­ma­ya baş­la­dı­ğı­nız­da acil durum çö­züm­le­ri için ge­re­ken pa­ra­yı da bi­rik­tir­me­ye baş­lar­sı­nız. Her ne kadar duy­gu­la­rı­mız ki­şi­sel bütçe bi­ri­kim planı oluş­tur­mak­ta göz ardı edil­se de acil du­rum­lar­da duygu yö­ne­ti­mi önem­li­dir. Para kul­la­nı­mı ger­çek­te alıp-ver­me ve hesap yapma şek­lin­de her ne kadar al­gı­lan­sa da her türlü ih­ti­ya­cı­mız ve is­te­ği­mi­zin al­tın­da duy­gu­la­rı­mız yatar. Gü­nü­müz ko­şul­la­rın­da­ki ya­tı­rım enst­rü­man­la­rı­nın kul­la­nı­mı daha fazla ka­zan­ma is­te­ği­nin oluş­tur­du­ğu güçlü his­set­me veya kay­bet­me kor­ku­su gibi duy­gu­la­rı­mı­zı te­tik­le­se de bi­rey­sel inanç­la­rı­mız­la ha­re­ket et­me­mi­ze sebep olur. Tüm bu ko­şul­lar­la be­ra­ber, bi­ri­kim ya­pa­bil­mek ve doğru bütçe yö­ne­ti­mi­ni sağ­la­mak is­ti­yor­sak önce en acil olan şey duy­gu­la­rı­mı­zı yö­net­me­yi öğ­ren­mek­tir.

Ha­ber-Fo­to: Esra Ata­ye­ter