'Elektrik Dağıtımı Kamulaştırılsın'

CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu,

'Elektrik Dağıtımı Kamulaştırılsın'

CHP İstan­bul Mil­let­ve­ki­li Meh­met Be­ka­roğ­lu, Ener­ji Ba­ka­nı Fatih Dön­mez'in ce­vap­la­ma­sı is­te­miy­le ver­di­ği ya­zı­lı soru öner­ge­sin­de Is­par­ta'yı elekt­rik­siz bı­ra­kan so­rum­lu­lar hak­kın­da so­ruş­tur­ma açıl­ma­sı­nı is­te­di. Özel­leş­tir­me söz­leş­me­le­ri­nin ka­mu­oyu­na açık­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lir­ten Be­ka­roğ­lu, so­rum­lu­luk­la­rı­nı ye­ri­ne ge­tir­me­yen fir­ma­la­rın söz­leş­me­le­ri­nin iptal edi­le­rek elekt­rik da­ğı­tım işi­nin ka­mu­laş­tı­rıl­ma­sı­nı is­te­di.

YA­TI­RIM BE­DEL­LERİ FA­TU­RA­LA­RA YAN­SI­TI­LI­YOR AMA YA­TI­RIM YA­PIL­MI­YOR!
Özel sek­tör ta­ra­fın­dan kar­şı­la­nan ya­tı­rım be­del­le­ri­nin; bi­la­ha­re elekt­rik ta­ri­fe ve fi­yat­lan­dı­rıl­ma­sı sı­ra­sın­da dik­ka­te alı­na­rak, çe­şit­li for­mül ve he­sap­la­ma­lar uy­gu­la­na­rak ta­ri­fe­le­re yan­sı­tı­lıp tü­ke­ti­ci­den alın­dı­ğı­nı vur­gu­la­yan Be­ka­roğ­lu, Ener­ji Ba­ka­nı Fatih Dön­mez'e, ya­tı­rım be­del­le­ri­ni fa­tu­ra­la­ra yan­sı­tıp tü­ke­ti­ci­den alan da­ğı­tım şir­ket­le­ri­nin da­ğı­tım ağı üze­rin­de yap­ma­sı ge­rek­ti­ği halde yap­ma­dı­ğı ya­tı­rım­lar ne­de­niy­le mağ­du­ri­yet ya­şa­tı­lan va­tan­daş­la­rın hak­kı­nı sa­vu­nup sa­vun­ma­ya­ca­ğı­nı sordu.
2013 yı­lın­da ta­mam­la­nan özel­leş­tir­me sü­re­ci son­ra­sın­da An­tal­ya, Bur­dur ve Is­par­ta'da elekt­rik da­ğı­tım hiz­me­ti­nin, hali ha­zır­da Cen­giz ve Ko­loğ­lu (Kolin) Grubu'nun ça­tı­sı al­tın­da fa­ali­yet gös­te­ren Ak­de­niz Elekt­rik Da­ğı­tım A.Ş (AEDAŞ) ta­ra­fın­dan yü­rü­tül­dü­ğü­nü ha­tır­la­tan Be­ka­roğ­lu, "Bi­lin­di­ği üzere, Is­par­ta ili ve çev­re­si kış mev­si­mi­nin ge­tir­di­ği ko­şul­la­ra, aynı za­man­da me­te­oro­lo­jik tah­min­le­re de uygun ola­rak 31.01.2022 ta­ri­hi ile baş­la­yan haf­ta­da yoğun bir kar ya­ğı­şı ile kar­şı­laş­mış bu süre zar­fın­da Is­par­ta mer­ke­zin­de ve bağlı ilçe ve köy­ler­de yak­la­şık 72 saati aşan ve bazı böl­ge­ler­de de 96 saat varan elekt­rik ener­ji­si ke­sin­ti­si ya­şan­mış­tır. Söz ko­nu­su elekt­rik ke­sin­ti­si gün­lük, sos­yal ve eko­no­mik ya­şam­da bir takım ak­sa­ma­la­ra, mağ­du­ri­yet­le­re ve za­rar­la­ra neden ol­muş­tur." dedi.
AEDAŞ'ın söz ko­nu­su elekt­rik ke­sin­ti­si ne­de­niy­le ya­şa­nan mağ­du­ri­ye­te, tah­min­le­rin çok üs­tün­de ve ara­lık­sız yağan kar ya­ğı­şı­nın neden ol­du­ğu yö­nün­de açık­la­ma­lar­da bu­lun­du­ğu­nu ha­tır­la­tan Be­ka­roğ­lu, "Bu sü­reç­te ön­ce­lik­le Is­par­ta öze­lin­de ya­şa­nan ve ile­ri­de de Tür­ki­ye'nin tüm böl­ge­le­rin­de ya­şan­ma­sı muh­te­mel olan iş­let­me hak­kı­nın devri su­re­tiy­le özel­leş­ti­ri­len elekt­rik da­ğı­tım fa­ali­yet­le­rin­de­ki ke­sin­ti ve ak­sa­ma­la­rın ne­den­le­ri­nin be­lir­len­me­si, sis­te­mik yan­lış­lık veya ek­sik­lik­le­rin ve so­rum­lu­la­rı­nın tes­pi­ti, bun­la­rın gi­de­ril­me­si için ge­rek­li po­li­ti­ka de­ği­şik­lik­le­ri­nin göz­den ge­çi­ril­me­si ge­rek­li bu­lun­mak­ta­dır." dedi.
Özel­lik­le iş­le­ti­mi bu amaç­la ku­ru­lan şir­ket­le­re dev­re­di­len bu elekt­rik da­ğı­tım hiz­me­ti­nin ak­sa­ma­sı­nın gün­lük, eko­no­mik ve sos­yal ya­şam­da neden ola­ca­ğı so­nuç­la­rın bo­yu­tu da dik­ka­te alın­dı­ğı tak­dir­de; söz ko­nu­su fa­ali­ye­tin ola­ğa­nüs­tü dö­nem­ler­de ve de­ği­şik mev­sim ko­şul­la­rın­da da ka­li­te­li bir bi­çim­de ak­sa­ma­dan sür­dü­rül­me­si için te­sis­le­rin ve ya­pı­la­rın hiz­me­te açık tu­tul­ma­sı­nın ge­rek­tir­di­ği ya­tı­rım, bakım, ona­rım, karla mü­ca­de­le vb hiz­met­le­rin kimin ta­ra­fın­dan üst­le­nil­di­ği, bu ko­nu­da­ki ak­sa­ma­lar­dan haklı ola­rak kim­le­rin, hangi ku­rum­la­rın so­rum­lu ol­du­ğu ko­nu­sun­da bir­ta­kım sor­gu­la­ma­lar ya­pıl­dı­ğı­nı ifade eden Be­ka­roğ­lu, Ener­ji ve Tabii Kay­nak­lar Ba­ka­nı Fatih Dön­mez'den şu so­ru­la­rı­na cevap is­te­di:
Is­par­ta ve yö­re­sin­de ger­çek­le­şen yoğun kar ya­ğı­şı ne­de­niy­le ya­şan­dı­ğı iddia edi­len, kimi ma­hal­ler­de 72 ila 96 saati bulan elekt­rik ke­sin­ti­le­ri ve ben­ze­ri du­rum­lar­da­ki elekt­rik da­ğı­tım fa­ali­ye­tin­de­ki ke­sin­ti ve ak­sak­lık­la­rı­na iliş­kin ola­rak il­gi­li şir­ket­le ya­pı­lan iş­let­me hak­kı­nın devri söz­leş­me­sin­de hiz­me­tin ke­sin­ti­siz su­nul­ma­sın­dan ak­sa­yan hiz­met­le­rin gi­de­ril­me­sin­den hangi kurum ve ku­ru­luş­lar so­rum­lu ola­rak be­lir­len­miş­tir?
Ya­pı­lan iş­let­me hak­kı­nın devri söz­leş­me­sin­de, bu tür du­rum­lar­da hiz­me­tin su­nu­mu­nu yapan Ak­de­niz Elekt­rik Da­ğı­tım A.Ş (AEDAŞ)'nin so­rum­lu­lu­ğu­nun tes­pi­ti ko­nu­sun­da her­han­gi bir dü­zen­le­me yer al­mak­ta mıdır?
AEDAŞ'ın bu so­rum­lu­lu­ğu­nu ye­ri­ne ge­ti­re­me­me­si/ge­tir­me­me­si du­ru­mun­da, bir başka de­yiş­le elekt­rik da­ğı­tım hiz­me­ti­nin emre amade ol­ma­dı­ğı, yani eksik ve ka­li­te­siz su­nul­du­ğu sü­re­ler için gö­rev­li şir­ke­te uy­gu­la­na­cak her­han­gi bir yap­tı­rım dü­zen­le­me­si/ceza mü­ey­yi­de­si söz ko­nu­su mudur? Şayet böy­le­si bir dü­zen­le­me mev­cut ise bu mü­ey­yi­de­le­ri adı geçen şir­ket hak­kın­da uy­gu­la­ya­cak mı­sı­nız? Söz ko­nu­su iş­let­me hakkı devir söz­leş­me­le­ri­nin ka­mu­oyu ile pay­la­şıl­ma­sın­da her­han­gi bir mah­zur var mıdır? Bu durum bir ti­ca­ri sır kap­sa­mın­da mı de­ğer­len­di­ril­mek­te­dir?
Ener­ji ve Tabii Kay­nak­lar Ba­kan­lı­ğı­nın, TEDAŞ'ın ve EPDK'nın bu ko­nu­da her­han­gi bir so­rum­lu­lu­ğu bu­lun­mak­ta mıdır? Varsa anı­lan ku­rum­lar bu ko­nu­da so­rum­lu­luk­la­rı­nı ye­ri­ne ge­tir­miş midir?
Bu sü­reç­te, söz ko­nu­su hiz­me­tin ak­sak­sız ve ke­sin­ti­siz bir bi­çim­de su­nu­lur hale ge­ti­ril­me­si için her­han­gi bir kamu ku­ru­lu­şu­nun ye­ri­ne ge­tir­di­ği bir fa­ali­yet olmuş mudur? Bu fa­ali­ye­tin ma­li­ye­ti il­gi­li iş­le­ti­ci ku­ru­luş­tan tah­sil edi­lecek midir?
Is­par­ta böl­ge­sin­de da­ğı­tım şir­ke­tin­ce mer­kez ve ilçe yer­le­şim bi­rim­le­ri ara­sın­da mev­cut hat­la­rın kop­ma­sı­na ve iş­lev­siz kal­ma­sı ih­ti­ma­li­ne kar­şın yedek hat­la­rın çekim iş­le­mi ya­pıl­mış mıdır? Ya­pıl­ma­mış­sa bunun ne­de­ni nedir? Bu husus geç­miş­te TEDAŞ ve EPDK ta­ra­fın­dan ya­pı­lan de­ne­tim­ler­de kont­rol edil­miş ve sap­tan­mış mıdır?
Is­par­ta böl­ge­sin­de elekt­rik da­ğı­tı­mın­da­ki ak­sak­lık ve ye­ter­siz­lik­le­rin iz­len­me­si için tüm sa­ha­la­rı kont­rol eden ve iz­le­yen mer­ke­zi bir sis­tem olan SCADA ola­rak bi­li­nen oto­mas­yon sis­te­mi­nin ol­ma­dı­ğı veya ça­lış­ma­dı­ğı bu ne­den­le mev­cut ekip­le­rin arıza böl­ge­si­ne sevk edil­me­si, ko­or­di­ne­si­nin büyük öl­çü­de ak­sa­dı­ğı ya­zı­lı, sözlü ve gö­rün­tü­lü med­ya­da yer alan bazı ha­ber­ler­de iddia edil­mek­te­dir. Bu id­di­alar doğru mudur? Bu husus geç­miş­te TEDAŞ ve EPDK ta­ra­fın­dan ya­pı­lan de­ne­tim­ler­de kont­rol edil­miş ve sap­tan­mış mıdır?
Yine ya­zı­lı, sözlü ve gö­rün­tü­lü med­ya­da Is­par­ta'da elekt­rik kri­zi­ne yol açan Cen­giz ve Kolin Gru­bu­na bağlı da­ğı­tım şir­ke­ti olan AEDAŞ'ın trafo mer­kez­le­ri ile nakil hat­la­rı­nı kap­sa­yan 68 mil­yon TL'lik bakım işi­nin iha­le­si­nin ken­di­le­ri­nin ya­kın­la­rı­nın or­tak­lık ve yö­ne­ti­min­de ol­du­ğu alt şir­ket­le­re ve­ril­di­ği, yoğun kar ya­ğı­şın­dan sa­de­ce 3 gün önce 30 0cak 2022 ta­ri­hin­de BEDA Ener­ji Da­ğı­tım Şir­ke­ti ile 16 mil­yon 674 bin TL'lik, "Bi­rin­ci se­vi­ye bakım", Hipar Adi Or­tak­lı­ğı'yla ise 51 mil­yon 515 bin TL'lik "İkinci se­vi­ye bakım" söz­leş­me­si im­za­la­dı­ğı­na yö­ne­lik id­di­alar doğru mudur? Bu iha­le­ler­den TEDAŞ, EPDK ha­ber­dar mıdır?
Bu söz­leş­me­ler ge­re­ği ya­pı­la­cak ener­ji nakil hat­la­rı, da­ğı­tım ve trafo mer­kez­le­rin­de bi­rin­ci ve ikin­ci se­vi­ye bakım iş­le­ri­nin ger­çek­leş­ti­ri­lip ger­çek­leş­ti­ri­le­me­ye­ce­ği hangi me­ka­niz­ma ile kont­rol edi­le­cek­tir?
2013 son­ra­sı so­rum­lu ol­du­ğu böl­ge­de elekt­rik da­ğı­tım fa­ali­ye­tin­den so­rum­lu şir­ket ko­nu­mun­da bu­lu­nan AEDAŞ elekt­rik da­ğı­tım te­sis­le­ri­nin iyi­leş­ti­ril­me­si, güç­len­di­ril­me­si ve ge­niş­le­til­me­si için ge­rek­li olan ya­tı­rım­la­rı yap­mış mıdır? Anı­lan ku­ru­luş söz ko­nu­su ya­tı­rım­la­rı yap­mış ise 2014 yı­lın­dan 2021 yılı so­nu­na kadar bu amaç­la yap­tı­ğı ve EPDK ta­ra­fın­dan da onay­la­nan ya­tı­rım tu­ta­rı­nın yıl­lar iti­ba­rıy­la tu­ta­rı ne ka­dar­dır? Bu ya­tı­rım­la­rın fi­zi­ken ger­çek­leş­ti­ri­lip ger­çek­leş­ti­ril­me­di­ği EPDK veya TEDAŞ ta­ra­fın­dan kont­rol edil­miş midir? Bu ko­nu­da her­han­gi bir de­ne­tim me­ka­niz­ma­sı bu­lun­mak­ta mıdır?
AEDAŞ'ın ger­çek­leş­tir­di­ği ya­tı­rım tu­tar­la­rı­nın ne ka­dar­lık bir kısmı hangi me­ka­niz­ma­lar­la tü­ke­ti­ci­ye dü­zen­le­nen fa­tu­ra­la­ra yan­sı­tıl­mış­tır? Bu ko­nu­da ta­ra­fı­nız­ca ku­ru­lan bir de­ne­tim me­ka­niz­ma­sı var mıdır? Ge­rek­li de­ne­tim­le­ri yap­tır­dı­nız mı? Bu de­ne­tim­le­rin so­nu­cu nedir?
Söz ko­nu­su kont­rol ve onay iş­le­min­den so­rum­lu EPDK ve TEDAŞ yet­ki­li­le­ri­nin bu ko­nu­da dü­zen­le­dik­le­ri ra­por­lar mev­cut mudur? EPDK ve TEDAŞ yet­ki­li­le­ri bu ko­nu­da­ki so­rum­luk­la­rı­nı ta­ma­men ye­ri­ne ge­tir­miş mi­dir­ler? Aksi bir du­rum­da il­gi­li­ler hak­kın­da ge­rek­li idari veya cezai so­ruş­tur­ma aç­tı­ra­cak mı­sı­nız?
Is­par­ta mer­ke­zi­nin, bağlı ilçe ve köy­le­ri­nin yak­la­şık ola­rak 4 gün süre ile elekt­rik­siz kal­ma­sı­na neden ola­rak açık­la­nan yoğun kar ya­ğı­şı bir ba­ha­ne­den mi iba­ret­tir? Bu du­ru­mun temel se­be­bi özel­leş­tir­me kap­sa­mın­da­ki şir­ket­le­rin ka­mu­sal de­ne­tim­den uzak ol­ma­sı mıdır?
Bu ya­şa­nan olay­lar­da il­gi­li şir­ket AEDAŞ, TEDAŞ ve EPDK gö­rev­li­le­ri­nin geç­mi­şe yö­ne­lik ey­lem­ler­de­ki kusur ve ih­mal­le­ri­nin tes­pi­ti ve araş­tı­rıl­ma­sı ama­cıy­la Ba­kan­lı­ğı­nı­za bağlı de­ne­tim bi­rim­le­ri­ni ha­re­ke­te ge­çi­recek mi­si­niz? So­rum­lu­lar hak­kın­da ge­rek­li idari, cezai so­ruş­tur­ma iş­lem­le­ri ya­pı­la­cak mıdır?
Is­par­ta böl­ge­sin­de ya­şa­nan elekt­rik ke­sin­ti­le­ri ile il­gi­li ola­rak da­ğı­tım şir­ke­ti­nin edim­le­ri­ni ye­rin­de ve za­ma­nın­da ye­ri­ne ge­tir­me­me­si ne­de­niy­le iş­let­me hak­kı­nın devir söz­leş­me­si­nin ip­ta­li müm­kün müdür? Bu ko­nu­da her­han­gi bir gi­ri­şim­de bu­lu­na­cak mı­sı­nız?
Bu ya­şa­nan olay­lar­dan ders çı­ka­ra­rak Tür­ki­ye ça­pın­da iş­let­me hakkı devir söz­leş­me­si ya­pı­lan elekt­rik da­ğı­tım şir­ket­le­ri­nin de­ne­tim ve gö­ze­ti­mi ile il­gi­li bir model ça­lış­ma­sı yap­ma­yı dü­şü­nü­yor mu­su­nuz?
Ka­mu­oyun­da yer alan bazı bil­gi­le­re göre ener­ji sek­tö­rün­de üre­ti­ci­le­rin ve da­ğı­tı­cı­la­rı­nın top­lam kredi bor­cu­nun 70 Mil­yar Do­la­rı bul­du­ğu be­lir­til­mek­te­dir. Söz ko­nu­su AEDAŞ genel ola­rak ener­ji sek­tö­rün­de­ki batık ve geri öden­me­yen kredi ola­yın­dan et­ki­len­miş midir? Her­han­gi mali dar­bo­ğa­zı bu­lun­mak­ta mıdır? Söz ko­nu­su şir­ke­tin ka­mu­ya veya ban­ka­la­ra öde­me­di­ği her­han­gi bir borcu veya kredi geri öde­me­si bu­lun­mak­ta mıdır? Veya adı geçen şir­ke­tin ye­ni­den ya­pı­lan­dı­rı­lan vergi borcu, SGK borcu veya kamu ban­ka­la­rı­na kredi borcu bu­lun­mak­ta mıdır? Özel­leş­tir­me son­ra­sı böl­ge­de elekt­rik da­ğı­tı­mın­dan so­rum­lu olan Ak­de­niz Elekt­rik Da­ğı­tım A.Ş.'nin (AEDAŞ), ekip­le­ri­nin ye­ter­siz­li­ği ve ye­ter­li ba­kı­mın ya­pıl­ma­ma­sı­nın bu so­ru­na neden ol­du­ğu yö­nün­de­ki id­di­alar hak­kın­da ne dü­şü­nü­yor­su­nuz? AEDAŞ so­rum­lu ol­du­ğu da­ğı­tım böl­ge­sin­de hat­la­rı, da­ğı­tım trafo ve di­rek­le­ri­ni vb teç­hi­za­tı ye­ni­le­miş midir? Ye­ter­li bakım ve ona­rım ekibi hazır bu­lun­dur­mak­ta mıdır? Söz ko­nu­su elekt­rik ke­sin­ti­si ne­de­niy­le gün­lük, sos­yal ve eko­no­mik ya­şam­da bir takım mağ­du­ri­yet­le­re ve za­rar­la­ra uğ­ra­yan va­tan­daş­la­rı­mı­za, iş sa­hip­le­ri­ne mü­ra­ca­at­la­rı ha­lin­de her­han­gi bir taz­mi­nat öde­me­sin­de bu­lu­na­cak mı­sı­nız? Söz ko­nu­su taz­mi­nat­lar Ak­de­niz Elekt­rik Da­ğı­tım A.Ş (AEDAŞ) ta­ra­fın­dan mı yoksa Ener­ji ve Tabii Kay­nak­lar Ba­kan­lı­ğı, TEDAŞ, EPDK gibi kamu ku­ru­luş­la­rı ta­ra­fın­dan mı öde­ne­cek­tir? İmza­la­nan söz­leş­me­ler­de bu hu­sus­la­ra iliş­kin her­han­gi bir dü­zen­le­me yer al­mak­ta mıdır? Son dö­nem­de elekt­rik da­ğı­tı­mın­da ya­şa­nan ve yur­dun diğer böl­ge­le­rin­de de ya­şan­ma­sı mu­kad­der gö­rü­len ak­sak­lık­la­rı dik­ka­te ala­rak iş­let­me hakkı dev­re­di­len elekt­rik da­ğı­tım hiz­met­le­ri­ni tek­rar ka­mu­laş­tır­ma­yı dü­şü­nür mü­sü­nüz? Son dö­nem­de Elekt­rik Üre­tim Ano­nim Şir­ke­ti­nin (EÜAŞ)'nin top­tan ola­rak şir­ket­le­re satış yap­tı­ğı elekt­rik fi­ya­tı­na 34 ora­nın­da zam ge­lir­ken da­ğı­tım şir­ket­le­rin­ce ti­ca­ret­ha­ne­ler­de­ki elekt­ri­ğe yüzde 125, sa­na­yi­de­ki elekt­ri­ğe yüzde 129, mes­ken­ler­de­ki elekt­ri­ğe yüzde 127 gibi bir zam ya­pıl­ma­sı­nın ne­de­ni nedir? Bu tes­pit bile elekt­rik da­ğı­tı­mı­nın özel­leş­ti­ril­me­si­nin tü­ke­ti­ci­le­rin ve sa­na­yi­ci­le­rin aley­hi­ne ge­liş­ti­ği­ni gös­ter­me­mek­te midir? Bu fi­yat­la­ma po­li­ti­ka­la­rı­nı da göz önün­de bu­lun­du­ra­rak da­ğı­tım şir­ket­le­ri­nin ka­mu­laş­tı­rıl­ma­sı­nı gün­de­me ge­tir­me­yi dü­şün­mü­yor mu­su­nuz? Son ge­liş­me­ler üze­ri­ne Is­par­ta'da ya­şa­nan­lar ve el­de­ki bil­gi­ler doğ­rul­tu­sun­da Tür­ki­ye Elekt­rik İletim AŞ'nin (TEİAŞ) özel­leş­ti­ril­me­sin­den vaz­ge­çecek mi­si­niz? dedi.