Çaykur, Sanayi Devleri Arasında 74. Sıraya Yükseldi

İstan­bul Sa­na­yi Odası'nın ha­zır­la­dı­ğı 'Tür­ki­ye'nin 500 Büyük Sa­na­yi Ku­ru­lu­şu 2020 Araş­tır­ma­sı­na göre, Çay İşlet­me­le­ri Genel Mü­dür­lü­ğü (ÇAY­KUR), yük­se­li­şi­ni devam et­ti­re­rek en büyük 74. sa­na­yi ku­ru­lu­şu oldu.

İstan­bul Sa­na­yi Odası (İSO) Yö­ne­tim Ku­ru­lu Baş­ka­nı Erdal Bah­çı­van, dü­zen­le­di­ği basın top­lan­tı­sın­da, İSO'nun ''Tür­ki­ye'nin 500 Büyük Sa­na­yi Ku­ru­lu­şu' araş­tır­ma­sı­nın so­nuç­la­rı­nı açık­la­dı.
Tür­ki­ye'nin sa­na­yi dev­le­ri ara­sın­da 2018 yı­lın­da 91. sı­ra­da yer alır­ken 2019'da 79. sı­ra­ya yük­se­len ÇAY­KUR, 2020 yı­lın­da da yük­se­li­şi­ni sür­dür­me­ye devam ede­rek üre­tim­den sa­tış­lar­da 3 mil­yar 159 mil­yon 163 bin 182 lira ile 74. sı­ra­ya yer­leş­ti. Araş­tır­ma­nın zir­ve­sin­de TÜP­RAŞ, üre­tim­den sa­tış­lar­da 58 mil­yar 593 mil­yon li­ray­la lis­te­de ilk sı­ra­yı alır­ken, Ford Oto­mo­tiv 45 mil­yar 223 mil­yon li­ray­la ikin­ci, Oyak-Re­na­ult Oto­mo­bil Fab­ri­ka­la­rı ise 31 mil­yar 242 mil­yon li­ray­la üçün­cü oldu. Geçen yıl üçün­cü sı­ra­da bu­lu­nan To­yo­ta, 30 mil­yar 812 mil­yon li­ray­la dör­dün­cü ba­sa­ma­ğa ge­ri­ler­ken, be­şin­ci sı­ra­da­ki şir­ket is­mi­nin açık­lan­ma­sı­nı is­te­me­di. İlk 10'da bu­lu­nan diğer şir­ket­ler ise Star Ra­fi­ne­ri, Ar­çe­lik, Tofaş, Ereğ­li Demir ve Çelik, İsken­de­run Demir ve Çelik ola­rak sı­ra­lan­dı.
İhra­cat ge­ri­ler­ken ih­ra­cat­çı sa­yı­sı arttı
Tür­ki­ye'nin 500 büyük sa­na­yi ku­ru­lu­şu­nun üre­tim­den sa­tış­la­rı 2020'de ön­ce­ki yıla göre yüzde 15,3 ar­ta­rak 1 tril­yon 179 mil­yar li­ra­ya yük­sel­di. Bü­yü­me per­for­man­sı, 2018'deki yüzde 34,5 ve 2019'daki yüzde 16,4'lük ar­tış­lar­la kar­şı­laş­tı­rıl­dı­ğın­da ya­vaş­la­dı.
İSO 500'ün ih­ra­ca­tı yüzde 12,8 ge­ri­le­ye­rek 64,1 mil­yar dolar oldu. İhra­cat per­for­man­sı Tür­ki­ye'nin genel ve sa­na­yi ih­ra­cat per­for­man­sın­dan bir öl­çü­de olum­suz ay­rış­sa da İSO 500 yine Tür­ki­ye ih­ra­ca­tı için­de­ki ağır­lı­ğı­nı ko­ru­du. En büyük 500 şir­ket, geçen yıl Tür­ki­ye ih­ra­ca­tı­nın 37,8'ini, sa­na­yi sek­tö­rü ih­ra­ca­tı­nın ise yüzde 39,2'sini ger­çek­leş­tir­di. 2000'li yıl­la­rın or­ta­la­rın­dan iti­ba­ren 460 ban­dın­da sey­re­den ih­ra­cat yapan ku­ru­luş­la­rın sa­yı­sı 2020'de 465 oldu.
Fa­ali­yet karı yüzde 55 arttı
Araş­tır­ma­ya göre, sı­ra­la­ma­nın ilk 50'sini oluş­tu­ran ku­ru­luş­la­rın top­lam üre­tim­den sa­tış­lar için­den al­dı­ğı pay bir mik­tar azal­mak­la bir­lik­te top­lam­da yüzde 50'ye yakın se­vi­ye­le­ri­ni ko­ru­du. Araş­tır­ma­nın temel gös­ter­ge­le­rin­den İSO 500 Büyük Sa­na­yi Ku­ru­lu­şu'nun esas fa­ali­yet­le­rin­den elde et­ti­ği karı gös­te­ren fa­ali­yet karı, bir ön­ce­ki yıla göre yüzde 55 ar­ta­rak 142,8 mil­yar TL oldu. Fa­ali­yet kar­lı­lı­ğı oranı da 2,7 puan ar­ta­rak yüzde 10,8'e çıktı. Ben­zer şe­kil­de öl­çül­me­ye baş­lan­dı­ğı 2013'ten bu yana 2019 yılı hariç sü­rek­li artış gös­te­ren FAVÖK bü­yük­lü­ğü, 2020'de yüzde 43,1 ar­tış­la 184,4 mil­yar li­ra­ya çı­kar­ken, FAVÖK kar­lı­lı­ğı oranı da 2,6 puan yük­se­liş­le yüzde 13,9'a ulaş­tı. Vergi ön­ce­si dönem kar ve zarar top­la­mı da yüzde 50,1 ar­ta­rak 92,5 mil­yar TL oldu. Sa­na­yi ku­ru­luş­la­rı­nın kar­la­rı 2020 yı­lın­da artış eği­li­mi gös­ter­di.
Fi­nans­man gi­der­le­ri yüzde 39,2 arttı
İSO 500'ün kar­lı­lık ve­ri­le­ri­ne göre, fa­ali­yet kar­lı­lı­ğın­da­ki iyi­leş­me­nin yanı sıra özel­lik­le net kam­bi­yo kar­la­rı­nın et­ki­siy­le üre­tim fa­ali­ye­ti dışı ge­lir­ler­de­ki artış da kar­lı­lı­ğa po­zi­tif katkı yaptı.
İSO 500'ün diğer fa­ali­yet­ler­den ola­ğan gelir ve kar­la­rı 237,9 mil­yar lira iken, gider ve za­rar­la­rı 194,4 mil­yar lira ola­rak ger­çek­leş­ti. Bu iki rakam ara­sın­da­ki fark alın­dı­ğın­da, İSO 500'ün 43,4 mil­yar li­ra­lık üre­tim fa­ali­ye­ti dışı net gelir elde et­ti­ği gö­rül­dü.
Fi­nans­man gi­der­le­ri, İSO 500'ün kar­lı­lı­ğın­da be­lir­le­yi­ci ol­ma­yı sür­dür­dü. Fi­nans­man gi­der­le­ri yüzde 39,2 ar­tış­la 88,8 mil­yar li­ra­ya yük­sel­di.
İSO 500'ün 2020'de top­lam borç­la­rı yüzde 23 ar­ta­rak 499,6 mil­yar li­ra­ya ulaş­tı. Fir­ma­lar, fa­ali­yet kar­lı­lı­ğın­da­ki ar­tı­şın des­te­ğiy­le öz kay­nak­la­rı­nı da yüzde 23,2 gibi ben­zer bir oran­da bü­yü­te­bil­di.
Kısa va­de­li borç­lar­da yüzde 22,4'lük artış
Borç­la­rın va­de­le­ri­ne göre ge­li­şi­min­de ise kısa va­de­li mali borç­lar yüzde 22,4'lük ar­tış­la 206 mil­yar li­ra­ya yük­se­lir­ken, uzun va­de­li mali borç­lar ise yüzde 23,3 yük­se­liş­le 293,5 mil­yar li­ra­ya çıktı.
En önem­li gös­ter­ge­ler­den top­lam var­lık­lar için­de dönen ve duran var­lık­lar iliş­ki­si­ne ba­kıl­dı­ğın­da, İSO 500'de duran var­lık­la­rın top­lam ak­tif­ler için­de­ki payı 2015 yı­lın­da yüzde 46,3'e kadar yük­sel­dik­ten sonra ge­ri­le­me­ye baş­la­ya­rak 2019'da yüzde 39,1 oldu.
Geçen yıl duran var­lık­la­rın payı 2,8 puan daha aza­la­rak yüzde 36,3'e ge­ri­le­di. Ola­ğan dışı ko­şul­lar fir­ma­la­rı likit var­lık­la­ra yö­nel­tir­ken, duran var­lık ya­tı­rım­la­rı­nı sı­nır­la­dı.
KDV yükü yüzde 14,3 arttı
İSO 500'ün dev­re­den KDV yükü ön­ce­ki yıla göre yüzde 14,3 ar­tış­la 12,4 mil­yar lira oldu. Bu ra­ka­mın, İSO 500'ün top­lam mali borç­la­rı­nın yüzde 2,5'i dü­ze­yin­de ol­du­ğu bil­di­ril­di.
En büyük 500 ku­ru­luş ara­sın­da geçen yıl kar eden ku­ru­luş sa­yı­sı 411'den 423'e yük­sel­di.
Tek­no­lo­ji yo­ğun­lu­ğu­na göre ya­ra­tı­lan katma değer açı­sın­dan, 2018'de orta yük­sek ve yük­sek tek­no­lo­jiy­le ya­ra­tı­lan katma değer top­la­mı yüzde 27,5 iken, bu oran 2019'da yüzde 30,4'e, geçen yıl ise yüzde 31,2'ye çıktı.
Ar-Ge har­ca­ma­sı yapan ku­ru­luş sa­yı­sı da 2013 yı­lın­dan beri ka­de­me­li ola­rak ar­tı­yor. Geçen yıl Ar-Ge yapan ku­ru­luş sa­yı­sı 271, Ar-Ge har­ca­ma­la­rı da yüzde 4,9 ar­ta­rak 6,2 mil­yar lira oldu. 2019'da yüzde 0,58 olan Ar-Ge har­ca­ma­la­rı­nın üre­tim­den sa­tış­la­ra oranı, geçen yıl yüzde 0,53'e ge­ri­le­di.
İstih­dam ar­tı­şı yüzde 3'e yak­laş­tı
İSO 500'ün is­tih­da­mı tüm olum­suz ge­liş­me­le­re rağ­men yüzde 2,9 artış gös­ter­di. Öde­nen maaş ve üc­ret­ler­de­ki artış oranı ise yüzde 14,4 oldu.
Ya­ban­cı ser­ma­ye paylı ku­ru­luş­la­rın sa­yı­sı geçen yıl 110'a indi. Bu ge­liş­me, 2009'dan sonra İSO 500 için­de yer alan ya­ban­cı ser­ma­ye paylı ku­ru­luş sa­yı­sın­da ya­şa­nan ka­de­me­li ge­ri­le­me­nin devam et­ti­ği­ni gös­ter­di. Halka açık ku­ru­luş­la­rın sa­yı­sı 67 ile yatay sey­ri­ni ko­ru­du.
İlk 500'de yer alan ku­ru­luş­la­rın bağlı ol­du­ğu oda bil­gi­le­ri­ne göre sı­ra­lan­ma­sı so­nu­cu sa­na­yi­de­ki Ana­do­lu ağır­lı­ğı­nın art­tı­ğı göz­len­di. Buna göre son yıl­lar­da sa­yı­sal ola­rak düşüş ya­şan­ma­sı­na kar­şın en büyük pay 161 şir­ket­le hala İstan­bul Sa­na­yi Odası'na ait bu­lu­nu­yor. İstan­bul'u 44 şir­ket­le Ege Böl­ge­si Sa­na­yi Odası iz­ler­ken, An­ka­ra 37, Ko­ca­eli 36, Ga­zi­an­tep 29, Bursa 19 şir­ket­le araş­tır­ma­da yer aldı. Haber Merkezi