ULUĞ BEY KİMDİR?

Uluğ Bey, Azer­bay­can'ın Sul­ta­ni­ye şeh­rin­de 1394'de doğar (Hicri 796). Doğ­du­ğun­da de­de­si Timur Han se­fer­de­dir. Ha­be­ri du­yun­ca çok se­vi­nir, to­ru­nu ha­tı­rı­na esir­le­ri ba­ğış­lar. Kah­ra­ma­nı­mız küçük yaşta hafız olur. 16 ya­şın­dan iti­ba­ren dev­let iş­le­ri­ni omuz­lar, 37 yıl fer­man yazar. Hut­be­le­ri ba­ba­sı Şah­ruh'un adına oku­tur, sik­ke­le­ri bas­tı­rır Şah­ruh'un adına. Vak­ti­ni ilmî ça­lış­ma­la­ra ayı­rır ra­hat­lık­la.
Uluğ bey çok ze­ki­dir. Hay­van­lar üze­ri­ne dü­zen­le­di­ği def­te­ri­ni kay­be­din­ce otu­rur bir daha yazar. Def­ter bu­lu­nur, ba­kar­lar bire bir aynı, nok­ta­sı nok­ta­sı­na­dır. Uluğ Bey imar ve is­kan­la uğ­ra­şır, edip­le­ri, mi­mar­la­rı, nak­kaş­la­rı davet eder Se­mer­kand'a. Ken­di­si de arit­me­tik ve ast­ro­no­mi­ye me­rak­lı­dır.
Uluğ bey cet­vel, per­gel eh­li­ni top­lar et­ra­fın­da. Biri Bu­ha­ra'da, di­ğe­ri Se­mer­kand'da iki med­re­se yap­tı­rır "İlim talep etmek her Müs­lü­ma­na farz­dır." yaz­dı­rır ka­pı­sı­na. Ma­ve­ra­ün­ne­hir eser­ler­le do­na­nır baş­tan­ba­şa. Şah-ı Han­lar, ha­mam­lar, ker­van­sa­ray­lar, su­yol­la­rı, ark­lar, zi­ra­at ve ti­ca­re­te de ehem­mi­yet verir. Eline imkan ge­çin­ce üç katlı bir ra­sat­ha­ne­ye ni­yet­le­nir. Ta­mam­la­mak Ali Kuşçu'ya nasip olur so­nun­da (1421). Tri­go­no­met­rik fonk­si­yon­lar, ek­va­tor, ek­lip­tik, ufuk ko­or­di­nat­la­rı ve kıble ta­yin­le­riy­le uğ­ra­şır. 48 ta­kım­yıl­dız ve 1.018 yıl­dı­zın ko­or­di­nat­la­rı­nı be­lir­ler.
Uluğ Bey, Ali Kuşçu'yu çok sever ve oğlum diye hitap eder. Suds-i Fahrî, Rub-ı Daire gibi alet­ler ge­liş­ti­rir ve bir us­tur­lap­la bin­den fazla işlem yapar. Uluğ Bey, bir se­ne­nin uzun­lu­ğu­nu 365 gün, 6 saat, 10 da­ki­ka ve 8 sa­ni­ye ola­rak be­lir­ler ki, bu­gün­kü ile fark sa­de­ce bir da­ki­ka­dır. Ha­ra­meyn yo­lun­da kı­yar­lar ca­nı­na. 8 Ra­ma­zan 853. (25 Ekim 1449). Henüz tahta çık­tı­ğı yıl su­ikast uğrar ve şehit olur… Allah gani gani rah­met ey­le­sin. (Kay­nak: İslam Ta­ri­hi)