TGK 23. BAŞKANLAR KURULU SONUÇ BİLDİRGESİ YAYINLANDI

Tür­ki­ye Ga­ze­te­ci­ler Kon­fe­de­ras­yo­nu'nun 23. Baş­kan­lar Ku­ru­lu Top­lan­tı­sı, 12-14 Kasım 2021 ta­rih­le­ri ara­sın­da Trab­zon'da ger­çek­leş­ti­ril­di.

TGK Baş­kan­lar Ku­ru­lu top­lan­tı­sın­da, medya sek­tö­rün­de­ki son ge­liş­me­ler, so­run­lar ve çözüm öne­ri­le­ri tar­tı­şıl­dı.

Trab­zon Ga­ze­te­ci­ler Ce­mi­ye­ti ev sa­hip­li­ğin­de ger­çek­le­şen ve 9 ga­ze­te­ci­ler fe­de­ras­yo­nu ile 84 ga­ze­te­ci­ler ce­mi­ye­ti baş­ka­nı ve basın mes­lek ku­ru­lu­şu tem­sil­ci­si­nin ka­tıl­dı­ğı top­lan­tı­dan sonra açık­la­nan TGK 23. Baş­kan­lar Ku­ru­lu Sonuç Bil­dir­ge­si'nde şu gö­rüş­le­re yer ve­ril­di:

1. BASIN ÖZ­GÜR­LÜ­ĞÜ
   Tür­ki­ye Ga­ze­te­ci­ler Kon­fe­de­ras­yo­nu­nu oluş­tu­ran 93 basın mes­lek ör­gü­tü ola­rak ül­ke­miz­de ön­ce­lik­le; darbe dö­nem­le­rin­den bu yana de­ğiş­me­yen Türk Ceza Ka­nu­nu'nda ve Te­rör­le Mü­ca­de­le Ya­sa­sı'nda yer alan basın öz­gür­lü­ğü­nü kı­sıt­la­yı­cı mad­de­le­rin kal­dı­rıl­ma­sı­nı, basın öz­gür­lü­ğü­ne engel ol­ma­ya­cak şe­kil­de ye­ni­den dü­zen­len­me­si­ni is­ti­yo­ruz.
2. GA­ZE­TECİLİK MES­LEK YA­SA­SI
   Ül­ke­miz­de bugün di­le­yen her­kes, eği­ti­mi­ne ve bilgi bi­ri­ki­mi­ne ba­kıl­mak­sı­zın "ga­ze­te­ci­yim" di­ye­rek mes­le­ğe baş­la­ya­bil­mek­te­dir. Yasal kaydı ol­ma­yan "sözde basın ku­ru­luş­la­rı", aynı şe­kil­de ça­lış­tı­rı­lan in­ter­net haber si­te­le­ri, yol­dan geçen her­han­gi bi­ri­ni, eline bir fo­toğ­raf ma­ki­ne­si ve­re­rek is­tih­dam ede­bil­mek­te­dir. Bu durum, basın mes­le­ği­ni her türlü is­tis­ma­ra açık hale ge­tir­mek­te, daha da üzü­cü­sü ha­ber­ci­lik, teh­dit ve şan­taj aracı ola­rak kul­la­nı­la­bil­mek­te­dir. Bu du­ru­mun üzücü ör­nek­le­ri­ne bir­çok şeh­ri­miz­de tanık ol­mak­ta, sözde ga­ze­te­ci­le­rin teh­dit ve şan­taj su­çuy­la gö­zal­tı­na alın­dı­ğı­nı haber yap­mak­ta­yız. Mes­le­ği­miz­de­ki bu çar­pık du­ru­mu or­ta­dan kal­dır­mak için, ga­ze­te­ci­lik mes­le­ği­ni ve bu mes­le­ği kim­le­rin ya­pa­bi­le­ce­ği­ni dü­zen­le­yen "Ga­ze­te­ci­lik Mes­lek Ya­sa­sı", tek­no­lo­jik ge­liş­me­ler de göz önüne alı­na­rak gü­nü­müz ko­şul­la­rı­na uygun ola­rak mut­la­ka çı­ka­rıl­ma­lı­dır.
3. İNTER­NET YA­SA­SI VE SOS­YAL MEDYA DÜ­ZEN­LE­MESİ
   Sek­tör­de is­tih­dam sağ­la­yan, ga­ze­te ve te­le­viz­yon­lar­la eş­de­ğer ha­ber­ci­lik yapan ku­rum­sal in­ter­net haber si­te­le­ri ba­şa­rı­lı ör­nek­ler ola­rak kar­şı­mı­za çı­kar­ken, in­ter­net de­yi­miy­le "kop­ya­la ya­pış­tır" ko­lay­cı­lı­ğın­dan öteye git­me­yen bazı in­ter­net haber si­te­le­ri, mes­le­ği­mi­zi ve basın mes­lek eti­ği­ni teh­dit eden yak­la­şım­lar ser­gi­le­mek­te­dir. Yasal boş­luk­tan kay­nak­la­nan bu so­run­lar, her geçen gün daha da art­mak­ta­dır. İstih­dam sağ­la­yan, ger­çek an­lam­da ha­ber­ci­lik yapan ve ku­rum­sal­la­şan in­ter­net haber si­te­le­ri des­tek­len­me­li, bu ku­rum­lar­da ha­ber­ci­lik yapan mes­lek­taş­la­rı­mız da dü­zen­le­me ya­pı­la­rak ga­ze­te­ci sa­yıl­ma­lı, basın kartı ala­bil­me­li­dir. Yıl­lar­dır bek­le­nen, ancak de­tay­la­rı­na iliş­kin açık­la­ma ya­pıl­ma­yan İnter­net Ya­sa­sı, son dö­nem­de gün­de­me gelen "sos­yal medya" dü­zen­le­me­si­nin göl­ge­sin­de kal­ma­ma­lı, in­ter­net or­ta­mın­da fa­ali­yet gös­te­ren basın ku­ru­luş­la­rı­nın ve bu ku­rum­lar­da görev yapan mes­lek­taş­la­rı­mı­zın so­run­la­rı zaman ge­çi­ril­me­den çö­züm­len­me­li­dir. Sos­yal med­ya­ya yö­ne­lik yasa da çok dik­kat­li ha­zır­lan­ma­lı, ifade ve basın öz­gür­lü­ğü­nü ya­sak­la­yı­cı değil, kişi hak ve öz­gür­lük­le­ri­ni sa­vu­nan, yalan, if­ti­ra ve şan­ta­ja geçit ver­me­yen, bilgi kir­li­li­ği­ne yol aç­ma­yan ni­te­lik­te mad­de­ler içer­me­li­dir.
4. MES­LEK­TAŞ­LA­RI­MI­ZIN ÇA­LIŞ­MA KO­ŞUL­LA­RI
   2022 yı­lı­na gir­me­ye ha­zır­lan­dı­ğı­mız gü­nü­müz­de, basın ça­lı­şan­la­rı­nın ça­lış­ma ko­şul­la­rı ne yazık ki ge­liş­miş ve ge­liş­mek­te olan ül­ke­ler dü­ze­yin­de de­ğil­dir. Ha­tır­lat­mak­ta yarar var ki; Ga­ze­te­ci­lik mes­le­ği­nin özel­lik­le­ri, ça­lış­ma ko­şul­la­rı­nın zor­luk­la­rı, top­lum­sal iş­le­vi, ka­mu­oyu oluş­tur­ma gibi önem­li bir hiz­met gör­me­si ve bunu doğru ve ka­mu­oyu ya­ra­rı­na ya­pa­cak imkan ve güce sahip ola­bil­me­si, ken­di­ne özgü özel bir yasal dü­zen­le­me­ye ih­ti­yaç gös­ter­di­ğin­den "5953 sa­yı­lı kanun" çı­ka­rıl­mış­tır. Yak­la­şık 70 yıl önce, 20 Ha­zi­ran 1952'de ya­yım­la­na­rak yü­rür­lü­ğe giren 5953 sa­yı­lı ka­nun­da, 1961 yı­lın­da kap­sam­lı bir de­ği­şik­li­ğe gi­di­le­rek mes­lek­taş­la­rı­mı­za önem­li ka­za­nım­lar sağ­lan­mış­tır. Yıp­ran­ma hak­kın­dan yıl­lık izin­le­re, taz­mi­nat hak­kın­dan fazla me­sa­iye kadar geniş bir yel­pa­ze­de­ki bu ka­za­nım­lar, ara­dan geçen süre içe­rin­den bir bir de­ğiş­ti­ril­miş ve bir­ço­ğu geri alın­mış­tır. Bu ya­sa­nın gü­nü­müz ko­şul­la­rı­na uygun ola­rak ye­ni­den dü­zen­len­me­si sa­de­ce biz ga­ze­te­ci­le­rin değil, top­lu­mu­mu­zun bir ih­ti­ya­cı ha­li­ne gel­miş­tir. 5953 Sa­yı­lı Kanun; yıp­ran­ma hak­kın­dan yıl­lık izin­le­re, taz­mi­nat hak­kın­dan fazla me­sa­iye kadar geniş bir yel­pa­ze­de ele alı­na­rak, elekt­ro­nik med­ya­yı da kap­sa­ya­cak şe­kil­de gün­cel­len­me­li­dir. Ga­ze­te­ci­lik mes­le­ği basın kartı sa­hi­bi ko­şu­lu­na bağlı ol­ma­dan ya­pı­lan ağır ve teh­li­ke­li bir iş ola­rak kabul edil­me­li, ga­ze­te­ci­le­rin Ana­ya­sal sos­yal gü­ven­lik hak­kı­nın so­nu­cu olan fiili hiz­met sü­re­si zammı geri ve­ril­me­li­dir. Mes­le­ği­mi­zin ka­nı­tı olan basın kart­la­rı da, basın mes­lek ku­ru­luş­la­rı­nın söz sa­hi­bi ol­du­ğu ku­rul­lar­ca ye­rel­de ve­ril­me­li­dir.
5. TELEVİZYON YA­YIN­CI­LI­ĞI VE SO­RUN­LA­RI
   Tür­ki­ye ge­ne­lin­de yerel, böl­ge­sel ve ulu­sal yayın yapan te­le­viz­yon ka­nal­la­rı­nın ortak sı­kın­tı­sı Turk­sat yayın üc­ret­le­ri, RTÜK'e öde­nen üc­ret­ler gibi diğer yayın mec­ra­la­rın­da ol­ma­yan üc­ret­len­dir­me­ler ne­de­niy­le girdi ma­li­yet­le­ri­nin art­ma­sı­dır. Özel­lik­le yerel ve böl­ge­sel yayın yapan te­le­viz­yon ka­nal­la­rı büyük bir borç yükü al­tın­da kal­mış­tır. RTÜK Ya­sa­sı gü­nü­müz ko­şul­la­rı­na göre mut­la­ka ye­ni­den ele alın­ma­lı, RTÜK ge­lir­le­ri­nin bir bö­lü­mü, ku­rum­sal yerel radyo ve te­le­viz­yon­la­ra des­tek ola­rak ve­ril­me­li­dir. Yerel ya­yın­cı­la­rın öde­di­ği 10 yıl­lık yayın li­sans be­de­li de aci­len dü­şü­rül­me­li, yerel ve böl­ge­sel ya­yın­cı­la­rın ge­lir­le­ri­ne uygun hale ge­ti­ril­me­li­dir. Yerel ya­yın­cı­lar açı­sın­dan ben­zer so­ru­nun ya­şan­dı­ğı TÜRK­SAT yayın ile­tim üc­re­ti de aynı çer­çe­ve­de de­ğer­len­di­ril­me­li ve aci­len dü­şü­rül­me­li­dir. RTÜK üye se­çim­le­ri­nin bir bö­lü­mü mes­lek ör­güt­le­ri ta­ra­fın­dan be­lir­len­me­li­dir.
6. KO­RO­NAVİRÜS'ÜN BA­SI­NA ETKİLERİ
   Medya ku­ru­luş­la­rı­nın, özel­lik­le de yerel ba­sı­nın ilan ve rek­lam ge­lir­le­ri, ko­ro­na­vi­rüs sal­gı­nı ile bir­lik­te ke­li­me­nin tam an­la­mıy­la dur­muş­tur. Pan­de­mi dö­ne­min­de ba­sı­lı ga­ze­te­le­rin tiraj ge­lir­le­ri de yüzde 60 ile yüzde 80'lere varan oran­lar­da ge­ri­le­miş, yerel te­le­viz­yon­la­rın rek­lam ge­lir­le­ri adeta sı­fır­lan­mış­tır.
   Bu sü­reç­te fir­ma­lar rek­lam­la­rı ta­ma­men dur­du­rur­ken, Basın İlan Ku­ru­mu üze­rin­den alı­nan resmi ilan­lar da, icra ve ihale ilan­la­rı­nın ya­yın­lan­ma­ma­sı so­nu­cu yüzde 90'lara varan oran­lar­da azal­mış­tır. İlan, rek­lam ve tiraj ge­lir­le­rin­den mah­rum kalan medya ku­ru­luş­la­rı, basın ça­lı­şan­la­rı­nın ma­aş­la­rı­nın öden­me­si bir yana, zo­run­lu gi­der­le­ri­ni öde­ye­me­yecek du­ru­ma gel­miş­tir. Bu aşa­ma­da uy­gu­la­ma­ya konan "kısa ça­lış­ma öde­ne­ği", bu öde­nek­ten ya­rar­lan­ma ola­na­ğı bu­lu­nan ku­ru­luş­la­rı için ilk aşa­ma­da can suyu ol­muş­tur. Medya ku­ru­luş­la­rı­nın Ko­ro­na­vi­rüs kri­zin­den çık­ma­sı için gün­de­me ge­tir­di­ği­miz çözüm öne­ri­le­ri­mi­zi, Tür­ki­ye Ga­ze­te­ci­ler Kon­fe­de­ras­yo­nu­nu oluş­tu­ran 93 mes­lek ku­ru­lu­şu ola­rak Trab­zon Baş­kan­lar Ku­ru­lu top­lan­tı­sı ve­si­le­siy­le bir kez daha Tür­ki­ye gün­de­mi­ne ge­tir­mek is­ti­yo­ruz;
   A) Medya sek­tö­rün­de fa­ali­yet gös­te­ren ga­ze­te, te­le­viz­yon, radyo ve ku­rum­sal in­ter­net haber si­te­le­ri için "kredi ve hibe" ni­te­li­ğin­de maddi kay­nak sağ­lan­ma­lı­dır. Medya ku­ru­luş­la­rı­na banka sicil du­ru­mu­na ba­kıl­mak­sı­zın mik­ta­rı yayın ka­pa­si­te­le­ri­ne göre be­lir­le­necek yüzde 50'si hibe, yüzde 50'si fa­iz­siz kredi olmak üzere maddi kay­nak sağ­lan­ma­lı­dır.
   B) Medya ku­ru­luş­la­rı­nın bi­rik­miş SGK ile diğer ver­gi­le­rin­de in­di­rim ya­pıl­ma­lı, in­di­rim son­ra­sı he­sap­la­na­cak borç tak­sit­len­di­ril­me­li­dir.
   C) Ga­ze­te, te­le­viz­yon, radyo ve ku­rum­sal in­ter­net haber si­te­le­rin­de görev yapan basın ça­lı­şan­la­rı­na ve diğer basın kartı sa­hi­bi ga­ze­te­ci­le­re, Basın İlan Ku­ru­mu ara­cı­lı­ğıy­la fa­iz­siz kredi ve­ril­me­li­dir.
   D) Te­le­viz­yon ku­ru­luş­la­rın­dan alı­nan uydu be­del­le­rin­de in­di­rim ya­pı­la­rak tak­sit­len­di­ril­me­li, RTÜK pay­la­rı bir süre alın­ma­ma­lı­dır.
   E) Yerel basın ku­ru­luş­la­rı, be­le­di­ye­ler ve kamu ku­rum­la­rı ta­ra­fın­dan ilan ve rek­lam­lar­la des­tek­len­me­li­dir. THY, Va­kıf­bank, Zi­ra­at Ban­ka­sı gibi kamu ku­rum­la­rı­nın ilan­la­rı yerel med­ya­ya da yön­len­di­ril­me­li, ay­rı­ca ba­kan­lık­lar üc­ret­li "Kamu Spotu" ve "Zo­run­lu Yayın" des­te­ği ver­me­li­dir.
7. BASIN İLAN KU­RU­MU DES­TEK­LERİ
   Ekim ayın­da "Vergi Usul Ka­nu­nu ve Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi" TBMM gün­de­mi­ne gel­miş­tir. Yerel ga­ze­te­le­rin yıl­lık yak­la­şık 50 mil­yon TL gelir kay­bı­na uğ­ra­ma­sı­na neden ola­cak bu tek­lif, AK Parti, CHP, MHP ve İYİ Parti'li si­ya­set­çi­ler­le TGK yö­ne­ti­mi ola­rak ger­çek­le­şen gö­rüş­me­le­ri­miz so­nu­cu öner­ge ile de­ğiş­ti­ril­miş, yerel ba­sı­nın resmi ilan kay­bı­na neden ola­cak dü­zen­le­me de­ği­şik­lik tek­li­fin­den çı­ka­rı­la­rak, tek­lif, ba­sı­na zarar ver­me­yecek dü­zen­le­mey­le kabul edil­miş­tir. Yerel basın ku­ru­luş­la­rı­mız büyük bir fe­la­ke­tin adeta eşi­ğin­den dön­müş­ken, 4 Kasım ta­ri­hin­de '5. Yargı Pa­ke­ti" adı al­tın­da TBMM Baş­kan­lı­ğı'na su­nu­lan ve 8 ayrı ka­nun­da de­ği­şik­lik ön­gö­ren 54 mad­de­lik tek­lif de, yerel ga­ze­te­le­re icra iflas ka­nu­nu kap­sa­mın­da ve­ri­len ilan­lar­da de­ği­şik­li­ğe gi­di­le­rek ben­zer şe­kil­de yerel ba­sı­nın ilan kay­bı­na uğ­ra­ma­sı­nı ön­gör­mek­te­dir.
   Öne­ri­len tek­li­fin biz­le­ri il­gi­len­di­ren bö­lü­mü­nü şöy­le­dir;
   "Hac­zo­lu­nan malın sa­tı­şı, Ulu­sal Yargı Ağı Bi­li­şim Sis­te­mi'ne en­teg­re elekt­ro­nik satış por­ta­lın­da açık ar­tır­ma su­re­tiy­le ya­pı­la­cak. İlanın şekli ve ga­ze­te ile ya­pı­lıp ya­pıl­ma­ya­ca­ğı icra da­ire­sin­ce ala­ka­dar­la­rın men­fa­at­le­ri­ne en mu­va­fık ge­le­ni na­za­rı dik­ka­te alı­na­rak tayin olu­na­cak. İlanın yurt dü­ze­yin­de ya­yım­la­nan bir ga­ze­te ile ya­pıl­ma­sı­na karar ve­ril­me­si ha­lin­de bu ilan satış ta­le­bi ta­ri­hin­de ti­ra­jı 50 bin üze­rin­de olan ve yurt dü­ze­yin­de da­ğı­tı­mı ya­pı­lan ga­ze­te­ler­den bi­riy­le ya­pı­la­cak." Bu de­ği­şik­lik tek­li­fi­nin kabul edil­me­si ha­lin­de, yerel ga­ze­te­le­re ve­ri­len icra iflas ilan­la­rın­da önem­li oran­da düşüş ya­şa­na­cak­tır. Oysa Tür­ki­ye Ga­ze­te­ci­ler Kon­fe­de­ras­yo­nu­nu oluş­tu­ran 93 basın mes­lek ku­ru­lu­şu ola­rak her fır­sat­ta, yerel ba­sı­nın güç­len­me­si ve des­tek­len­me­si çağ­rı­sın­da bu­lu­nu­yo­ruz. Başta tek­li­fi veren AK Parti olmak üzere si­ya­si par­ti­le­rin bu yan­lış­tan da dön­me­si­ni is­ti­yor, "Vergi Usul Ka­nu­nu ve Bazı Ka­nun­lar­da De­ği­şik­lik Ya­pıl­ma­sı­na Dair Kanun Tek­li­fi"nde nasıl yerel ga­ze­te­ler le­hi­ne dü­zen­le­me ya­pıl­dıy­sa, 5. Yargı Pa­ke­ti'nde de aynı şe­kil­de basın le­hi­ne de­ği­şik­lik ya­pıl­ma­sı ge­rek­ti­ği çağ­rı­sın­da bu­lu­nu­yo­ruz. Yerel ba­sı­nı­mız Basın İlan Ku­ru­mu ara­cı­lı­ğıy­la des­tek­len­me­ye devam edil­me­li, des­tek­ler ge­li­şen eko­no­mik ko­şul­la­ra bağlı ola­rak art­tı­rıl­ma­lı, BİK ta­ra­fın­dan uy­gu­la­nan ilan ta­ri­fe­si enf­las­yon­da göz­le­nen artış da göz önüne alı­na­rak gün­cel­len­me­li­dir. Ka­mu­oyu­nun bil­gi­si­ne say­gıy­la su­nu­lur…
   Ha­ber-Fo­to: Sedef Uysal Işık­kent