Bölgemizde 2 katı yağışa karşı 'su yönetimi' çağrısı

    RTEÜ Mü­hen­dis­lik ve Mi­mar­lık Fa­kül­te­si Öğ­re­tim Üyesi Prof. Dr. Turan Yük­sek, 'su yö­ne­ti­mi' çağ­rı­sın­da bu­lun­du. Prof. Dr. Yük­sek, su faz­la­lı­ğı­nın bi­yo­mü­hen­dis­lik yön­tem­ler­le ara­zi­den sağ­lam de­re­le­re, de­re­ler­den de de­niz­le­re ulaş­tı­rıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni söy­le­di.
      Doğu Ka­ra­de­niz'de, son 50 yıl­lık yağış mik­ta­rı 1270 mi­li­met­re ola­rak ka­yıt­la­ra geçti. Bu ra­ka­mın Tür­ki­ye or­ta­la­ma­sı­nın 2 katı ol­du­ğu­nu be­lir­ten Recep Tay­yip Er­do­ğan Üni­ver­si­te­si (RTEÜ) Mü­hen­dis­lik ve Mi­mar­lık Fa­kül­te­si Öğ­re­tim Üyesi Prof. Dr. Turan Yük­sek, 'su yö­ne­ti­mi' çağ­rı­sı yaptı. Prof. Dr. Yük­sek, su faz­la­lı­ğı­nın bi­yo­mü­hen­dis­lik yön­tem­ler­le ara­zi­den sağ­lam de­re­le­re, de­re­ler­den de de­niz­le­re ulaş­tı­rıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti. Kü­re­sel iklim de­ği­şik­li­ğiy­le sık gö­rü­len ani, lokal ve şid­det­li ya­ğış­la­rın yol aç­tı­ğı sel ve he­ye­lan­lar­la bo­ğu­şan Doğu Ka­ra­de­niz'de; son 50 yıl­lık yağış mik­ta­rı, Tür­ki­ye or­ta­la­ma­sı­nın 2 ka­tı­nın üze­rin­de 1270 mi­li­met­re ola­rak ka­yıt­la­ra geçti. Tür­ki­ye ge­ne­lin­de ise 50 yıl­lık yağış mik­ta­rı or­ta­la­ma­sı 577 mi­li­met­re­de kaldı. Yoğun yağış ne­de­niy­le top­rak çok hızlı su doy­gun­lu­ğu­na ula­şır­ken, böl­ge­nin eğim­li ve en­ge­be­li arazi ya­pı­sı sel ve he­ye­lan­la­ra yol açı­yor. Çözüm için­se uz­man­lar, bi­yo­mü­hen­dis­lik yön­tem­le­rin kul­la­nıl­dı­ğı su yö­ne­ti­mi­ni öne­ri­yor.
'SUYUN FAZ­LA­LI­ĞI TEHDİT OLUŞ­TUR­MA­MA­LI'
    Doğu Ka­ra­de­niz'e Tür­ki­ye or­ta­la­ma­sı­nın 2 katı yağış düş­tü­ğü­nü be­lir­ten RTEÜ Mü­hen­dis­lik ve Mi­mar­lık Fa­kül­te­si Öğ­re­tim Üyesi, Eko­lo­ji ve Eko­sis­tem Uz­ma­nı Prof. Dr. Turan Yük­sek, "Tür­ki­ye ge­ne­lin­de 1950- 2020 yılı yıl­lık top­lam ya­ğı­şı­nı baz al­dı­ğı­mız zaman, yak­la­şık 643 mi­li­met­re­lik bir ya­ğı­şı­mız var. Son 50 yıla bak­tı­ğı­mız zaman, bu ya­ğı­şı­mız 577 mi­li­met­re­ye denk ge­li­yor. Tür­ki­ye'deki or­ta­la­ma de­ğer­le­re göre bütün yağış, yü­zey­sel akışa geçse 577 ile 643 mi­li­met­re­lik bir ya­ğı­şa denk ge­li­yor. Sa­de­ce Ku­zey­do­ğu Ka­ra­de­niz ça­na­ğın­da ve özel­lik­le Rize'de yıl­lık akışa geçen su mik­ta­rı 1270 mi­li­met­re. Tür­ki­ye'nin yü­ze­yin­de­ki bütün ya­ğı­şın 2 katı kadar. Ku­zey­do­ğu Ka­ra­de­niz ça­na­ğın­da ve özel­lik­le Gi­re­sun, Art­vin Borç­ka, Ke­mal­pa­şa ara­sın­da­ki bu böl­ge­de, öyle bir su yö­ne­ti­mi plan­la­ma­sı yap­ma­mız ge­re­ki­yor ki; suyun faz­la­lı­ğı eko­sis­tem üze­rin­de teh­dit oluş­tur­ma­ma­lı. Bu ça­nak­ta ya­pı­la­cak su yö­ne­ti­min­de; suyun faz­la­lı­ğı dik­ka­te alı­na­rak top­ra­ğın, bit­ki­nin ve can­lı­la­rın ih­ti­ya­cın­dan fazla olan ve he­ye­lan oluş­tu­ra­bi­lecek su se­vi­ye­si­nin, mut­la­ka uy­gu­la­na­cak bi­yo­mü­hen­dis­lik yön­tem­ler­le ara­zi­den sağ­lam de­re­le­re, de­re­ler­den de de­niz­le­re ulaş­tı­rıl­ma­sı ge­re­ki­yor. Suyun hid­ro­lik dön­gü­sü­nün doğru şe­kil­de sür­dü­rül­me­si ge­re­ki­yor" dedi.
'FAZLA SULAR DE­RE­LE­RE, DENİZLERE KA­VUŞ­MA­LI'
    Özel­lik­le Rize'de he­ye­lan du­yar­lı­lı­ğı­nın yük­sek ol­du­ğu­nu be­lir­ten Prof. Dr. Yük­sek, "Ya­ğış­lar ile bu du­yar­lı­lık daha da has­sas bir nok­ta­ya ge­li­yor. Çok yan­lış arazi uy­gu­la­ma­la­rı ile ara­zi­ler­de tah­ri­bat­lar mey­da­na ge­ti­ri­yo­ruz. Rize'de he­ye­la­nın ol­ma­dı­ğı gün as­lın­da 'Allah'a şük­ret­mek ge­re­ki­yor' diye dü­şü­nü­yo­rum. Su yö­ne­ti­min­den kas­tı­mız şu; nasıl ki bir evin içe­ri­sin­de mut­fak­ta­ki, ban­yo­da­ki suyun gi­der­le­ri­ni ya­pı­yor­sak, da­ire­den apart­ma­na, apart­man­dan şehir ta­şı­ma nok­ta­sın­da bir bağ­lan­tı ya­pı­yor­sak, do­ğa­da da ben­zer şe­kil­de su yö­ne­ti­mi­nin ya­pıl­ma­sı ge­re­ki­yor. Yamaç üze­rin­de­ki fazla su­la­rın mut­la­ka ya­pı­la­cak dre­naj­lar­la sağ­lam de­re­le­re, de­re­ler­den de ana de­re­le­re ve de­niz­le­re ka­vuş­ma­sı ge­re­ki­yor. Bü­tü­nün­de de mü­hen­dis­lik ku­ral­la­rı­na uygun ola­rak ha­re­ket et­me­li­yiz. Kanal aça­ca­ğı­mız zaman, mut­la­ka ha­cim­le­ri­nin mü­hen­dis­lik ku­ral­la­rı­na göre ya­pıl­ma­sı ge­re­ki­yor. Ka­nal­la bir­lik­te uy­gu­la­dı­ğı­mız is­ti­nat du­va­rı­mız varsa; bun­la­rın fonk­si­yo­nel de­ğe­ri dik­ka­te alı­na­rak plan­lan­ma­sı ge­re­ki­yor" diye ko­nuş­tu.
'KAR YA­ĞI­ŞI DA DİKKATE ALIN­MA­LI'
    Ka­ra­de­niz Böl­ge­si'nde en büyük sı­kın­tı­lar­dan bi­ri­si­nin da­ğı­nık yer­le­şim ol­du­ğu­nu vur­gu­la­yan Prof. Dr. Yük­sek, "Da­ğı­nık yer­le­şi­min­den do­la­yı su­la­rın büyük ço­ğun­lu­ğu­nun bah­çe­le­re kaçma ola­sı­lı­ğı yük­sek. Bütün bun­la­rın mut­la­ka top­la­na­rak, eko­sis­tem­de zarar oluş­tur­ma­ya­cak şe­kil­de ev­le­rin dre­na­jı­nı yap­ma­mız ge­re­ki­yor. Bu şe­kil­de ancak suyu doğru yö­ne­tim şek­li­ne dahil ede­bi­li­riz. Karı da dik­ka­te al­ma­mız ge­re­ki­yor. Yük­sek ra­kım­lar­da­ki karın su eş­de­ğe­ri­nin ne kadar güçlü bir su po­tan­si­ye­li ta­şı­dı­ğı­nı bil­me­miz ve ona göre karın eri­me­siy­le bir­lik­te oluş­tu­ra­bi­lecek risk­le­ri dik­ka­te ala­rak suyun plan­la­ma­sı­nı yap­ma­mız ge­re­ki­yor" ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.