Kivi Çaya Alternatif Değil Ek Gelir Getirici Ürün

    Ana­va­ta­nı Çin olan kivi, ti­ca­ri ola­rak 1940’dan iti­ba­ren ilk ola­rak Yeni Ze­lan­da’da üre­til­miş­tir. 1970’li yıl­lar­dan sonra diğer ül­ke­ler­de de ye­tiş­ti­ril­me­ye baş­lan­mış ve hızla dün­ya­ya ya­yıl­mış olup, dünya kivi üre­ti­mi yak­la­şık 4,3 mil­yon ton ci­va­rın­da­dır.
    Çin 2,2 mil­yon ton­luk üre­tim ile ilk sı­ra­da yer alır­ken, 560 bin ton­luk üre­tim ile Yeni Zel­lan­da ikin­ci, İtalya ise 520 bin ton üre­tim ile üçün­cü sı­ra­da yer al­mak­ta­dır.
    Tür­ki­ye kivi ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­ne 1990’larda baş­la­ma­sı­na rağ­men 2021 yı­lın­da 79 bin ton ile 7. sı­ra­da yer al­mak­ta­dır.
    Dünya kivi ih­ra­ca­tın­da Yeni Ze­lan­da bi­rin­ci, İtalya ikin­ci sı­ra­da yer al­mak­ta­dır.
    Tür­ki­ye’den ya­pı­lan kivi ih­ra­ca­tı son beş yılda 15 kat ar­ta­rak yak­la­şık 5 bin tona yük­sel­miş olup, özel­lik­le İspan­ya ve Rusya gibi ül­ke­le­re ih­ra­cat ya­pıl­mak­ta­dır.
    Tür­ki­ye ise ön­ce­ki yıla oran­la it­ha­la­tı % 30 ora­nın­da azal­ta­rak yak­la­şık 2 bin ton it­ha­lat yap­mış olup, ta­ma­mı İran’dan ger­çek­leş­ti­ril­miş­tir.
    Tür­ki­ye’de kivi üre­tim alan­la­rın­da son beş yılda % 35 ci­va­rın­da bir artış ya­şan­mış ve kivi üre­tim alan­la­rı 33 bin da yük­sel­miş­tir.
    Tür­ki­ye kivi üre­ti­mi son beş yılda % 70 ora­nın­da ar­tış­la kivi üre­ti­mi 79 bin tona ulaş­mış­tır.
    Ül­ke­miz­de kivi ye­tiş­ti­ri­ci­li­ğin­de en fazla üre­tim alanı 6 bin da ve 28 bin ton üre­tim ile Ya­lo­va ilin­de olup, Rize ili 4 bin da alan ve 6 bin ton üre­tim ile 4. sı­ra­da­dır.
    Özel­lik­le ül­ke­miz­de Ka­ra­de­niz ve Mar­ma­ra Böl­ge­si kivi üre­ti­mi için uygun eko­lo­jik ko­şul­la­ra sahip ol­ma­sı ve üre­ti­ci­le­rin ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­ni cazip bul­ma­sı gibi ne­den­ler­le üre­tim mik­ta­rı, alanı ve ve­ri­mi hızla art­mış­tır.
    Kivi mey­ve­si taze tü­ke­ti­mi ya­nın­da, ku­ru­tu­la­rak, don­du­ru­la­rak ve meyve su­yu­na iş­le­ne­rek de­ğer­len­di­ril­mek­te­dir.
    Özel­lik­le yük­sek C vi­ta­mi­ni içe­ri­ği ve düşük ka­lo­ri dü­ze­yin­den do­la­yı sağ­lık­lı bes­len­me açı­sın­dan ol­duk­ça önem­li­dir.
    Ül­ke­mi­zin en önem­li ta­rım­sal ürün­le­rin­den olan çay ve fın­dı­ğın ta­ma­mı­na ya­kı­nı Ka­ra­de­niz Böl­ge­si’nde ye­tiş­ti­ril­mek­te­dir.
    Ül­ke­miz yaş çay üre­ti­min­de 1 mil­yon 400 bin ton ile dün­ya­da 5. sı­ra­da­dır.
    Tür­ki­ye 665 bin ton fın­dık üre­ti­mi ile dün­ya­da 1. sı­ra­da yer al­mak­ta­dır.
    Çay ve fın­dık ül­ke­miz eko­no­mi­sin­de son de­re­ce st­ra­te­jik öneme sahip tarım ürün­le­ri olup, bun­lar­dan üre­ti­ci­le­ri­mi­zin vaz­geç­me­si ve yeni bir al­ter­na­tif ara­yı­şı müm­kün de­ğil­dir.
    Bu an­lam­da kivi ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği de ül­ke­miz için önem­li ol­mak­la bir­lik­te fın­dık ve çaya ke­sin­lik­le al­ter­na­tif değil ek gelir ge­ti­ri­ci ürün ola­rak de­ğer­len­di­ril­me­si daha uy­gun­dur.
    Kivi ye­tiş­ti­ri­ci­li­ği­nin ve pa­zar­la­ma­sı­nın ge­liş­ti­ril­me­si için:
    Çay ve fın­dık ile ka­rı­şık bah­çe­ler ye­ri­ne yeni kivi çe­şit­le­ri ile ka­pa­ma bah­çe­le­ri­nin ku­rul­ma­sı ve su­la­ma, güb­re­le­me, bakım iş­lem­le­ri­nin ayrı ola­rak ya­pıl­ma­sı ge­rek­mek­te­dir.
    Kivi mey­ve­si­nin en uygun hasat za­ma­nı­nın Suda Çö­zü­nen Kuru Madde (SÇKM) mik­ta­rı 6,5-7 ara­lı­ğın­da iken ya­pıl­ma­sı ürün ka­yıp­la­rı­nı azalt­mak­ta­dır.

Haber: Prof. Dr. Mustafa Akbulut