Türkiye’nin Kader Anı: Fabrikalar Küçülürken Büyük Sınav

Elektrik-elektronik mühendisi Burak Yaka, global firmalarda fabrika yönetmiş, enerji projeleriyle tanınan bir uzman. Mart 2025’te, İzmir’de deniz kenarındaki bir kafede, nargilesinden bir nefes çekip dalgaları seyrederken Türkiye’nin yapay zeka (YZ), enerji ve ekonomi yolculuğunu anlattı. “Bu bir eşik; ya hızlanacağız ya da duraksayacağız,” diyor. Yaka’nın nargile dumanıyla çerçevelenen sözleri dikkat çekiyor.

Enerji ve Maliyet Sınavı: YZ Çözüm mü, Yük mü?

“Yapay zeka enerjiye aç bir dev,” diye başlıyor Yaka, nargilesini masaya bırakıp. Goldman Sachs’ın tahmini net: YZ veri merkezleri, 2030’a kadar elektrik talebini %160 artırabilir. Türkiye’de Google ve Microsoft’un YZ yatırımları hızlanırken, Yaka soruyor: “Geçen yılki sert kışlar, kavurucu yazlar tüketimi uçurdu. Şebekeler buna dayanır mı?” Enerji Bakanlığı’nın “Akıllı Şebekeler 2025” projesini övüyor: “YZ ile kayıplar %20 azalabilir, harika bir adım.” Ama ekliyor: “Fabrikalar %30-35 küçülmeye gitti, 2025’te maliyetleri düşürmek her şeyden önemli. Elektrik fiyatları artarsa işler zorlaşır.” Denizin esintisini gösterip, “Avrupa sıkışmışken LNG ile avantaj yakalayabiliriz,” diye umut veriyor.

Ekonomi ve İşler: Maliyet Azaltmak Hayati

Dolar 36,46 TL’de, enflasyon %52 ile can yakıyor, ocakta asgari ücret 22.104 TL’ye çıksa da geçim derdi bitmiyor. “%3 büyüme var, ama fabrikalar daralıyor,” diyor Yaka, nargileden duman savurup. “Asgari ücret zammı rahatlattı, ama iş kayıpları sürüyor. Herkes işine sahip çıkmalı.” TÜSİAD’ın “YZ ekonomiyi canlandırır” fikrine katılıyor: “Globalde YZ’nin üretimi nasıl hızlandırdığını gördüm. Özellikle 2025’te maliyetleri düşürmek için YZ şart.” İş dünyasının “yargı güvenliği” talebini duyuyor: “AP’li Amor’un ‘yatırım güveni azalıyor’ uyarısı boş değil.” Enerji fiyatlarının enflasyonu körüklediğini söylüyor: “YZ, elektriğin %5’ini yutuyor; bu faturaları kabartır.”

Dünya Yarışıyor: Türkiye Maliyet Avantajı Peşinde

Dünya YZ ve enerjiyle hareketli. Paris’teki YZ Zirvesi’nde 61 ülke “etik YZ” dedi, Elon Musk OpenAI’ye 97 milyar dolarlık teklif sundu. “Fatih Birol haklı, geride kalamayız,” diyor Yaka, denize bakarak. Türkiye’nin 2030’da yenilenebilir enerjide %50 pay hedefini seviyor: “YZ ile bu hızlanır, maliyetler düşer.” 2024’ün çılgın iklimini (buz gibi kış, yakıcı yaz) hatırlatıp, “Enerji planlarımız doğayla uyumlu olmalı,” diye uyarıyor. Global tecrübesiyle ekliyor: “Fabrikalar küçülürken, maliyetleri azaltmazsak yarışta geri düşeriz.”

“Deniz Gibi: Hem Umut Hem Baskı”

Yaka, Enerji Bakanlığı’nın 500 milyon TL’lik YZ fonuna bayılıyor: “Ekonomiye ve enerjiye nefes aldırır.” Ama nargilesinden bir nefes çekip düşünüyor: “Dolar 36,46’da, enflasyon yüksek, fabrikalar maliyet peşinde. Elektrik fiyatları da artabilir.” Türkiye’nin bu çağda parlayabileceğine inanıyor: “Maliyetleri düşürüp işlerimize sarılırsak, dünya sahnesine çıkarız.” Denize gülümseyip bitiriyor: “2025 bize ne gösterecek, merakla bekliyorum.”

Haber-Foto: Era Media