Yok Olma Tehlikesi Yaşayan Şimşir Ağaçları 10 Yıl Aradan Sonra Yeşerdi

    Dünya Do­ğa­yı Ko­ru­ma Vak­fı­nın (WWF) ko­ru­ma al­tı­na alın­ma­sı ge­re­ken 200 eko­lo­jik bölge ara­sın­da yer alan alan­da­ki ağaç­lar­da 2010 yı­lın­dan sonra man­tar ve şim­şir ya­nı­ğı has­ta­lı­ğı tes­pit edil­di.
    Has­ta­lık son­ra­sı şim­şir­le­rin gövde ve dal­la­rın­da çü­rü­me­ler, odun do­ku­su­nun ni­te­li­ğin­de bo­zul­ma ve zaman için­de ağaç­lar­da ku­ru­ma göz­lem­len­di.
    Aka­de­mis­yen ve uz­man­lar­dan olu­şan 7 ki­şi­lik ça­lış­ma grubu, TÜ­Bi­TAK ta­ra­fın­dan des­tek­le­nen "Şim­şir Ağaç­la­rı Has­ta­lık Et­ke­ni­ne Karşı Bi­yo­lo­jik Mü­ca­de­le" pro­je­si­ni baş­lat­tı.
    2019 yı­lın­da "ha­ya­let orman" ola­rak ad­lan­dı­rı­lan şim­şir par­kın­da henüz can su­yu­nu kay­bet­me­miş şim­şir ağaç­la­rı­nın ye­ni­den ye­şer­me­le­ri ve can­lan­ma­la­rı için bi­yo­lo­jik mü­ca­de­le baş­la­tıl­dı.
    Recep Tay­yip Er­do­ğan Üni­ver­si­te­si (RTEÜ) Fen Ede­bi­yat Fa­kül­te­si Bi­yo­lo­ji Bö­lü­mü Mik­ro­bi­yo­lo­ji ve Mo­le­kü­ler Bi­yo­lo­ji Ana­bi­lim Dalı Baş­ka­nı Prof. Dr. Şen­gül Alpay Ka­ra­oğ­lu ön­cü­lü­ğün­de­ki aka­de­mis­yen­le­rin 3 yıl­lık kur­tar­ma ça­lış­ma­sın­dan se­vin­di­ri­ci haber geldi.
    Böl­ge­nin top­rak flo­ra­sın­dan elde edi­le­rek ço­ğal­tı­lan bi­yo­lo­jik kont­rol ajanı man­tar­lar ha­zır­lan­dı. Ha­zır­la­nan kür yılda üç kez ağaç­la­ra ve top­ra­ğa uy­gu­la­na­rak ya­rar­lı man­tar tü­rü­nün po­pü­las­yo­nu ar­tı­rıl­dı ve has­ta­lık et­ken­le­rin­den ko­run­ma­sı sağ­lan­dı.
    Ya­pı­lan 3 yıl­lık ça­lış­ma­nın ilk ev­re­le­rin­de can suyu bu­lu­nan şim­şir­le­rin ye­şer­di­ği, sağ­lık­lı yap­rak­lar oluş­tur­du­ğu ve ye­ni­den to­hum­lan­dı­ğı göz­lem­len­di.
    Uy­gu­la­ma­nın, şim­şir or­man­la­rın­da­ki has­ta­lık et­ke­ni mik­ro­or­ga­niz­ma mik­ta­rı­nın za­rar­sız se­vi­ye­le­re dü­şe­ne kadar devam et­ti­ril­me­si he­def­le­nir­ken, Ka­ra­oğ­lu yap­tı­ğı açık­la­ma­da, do­ğa­da artan man­tar po­pü­las­yo­nu­nun ağaç­la­ra te­la­fi­si zor za­rar­lar ver­di­ği­ni ifade etti.
    Tür­ki­ye'ye 2010 yı­lın­da İngil­te­re'den gir­di­ği tah­min edi­len is­ti­la­cı orman za­rar­lı­sı "şim­şir ya­nık­lı­ğı" et­ke­ni man­tar­la­rın tüm dün­ya­da şim­şir or­man­la­rı­nın yok ol­ma­sı­na yol aç­tı­ğı­nı ak­ta­ran Ka­ra­oğ­lu, ağaç­la­rın man­tar­la­rın yanı sıra "şim­şir gü­ve­si" ile de mü­ca­de­le et­ti­ği­ni söy­le­di.
- "Mü­ca­de­le ağaç­la­rın öl­me­si­ni en­gel­le­di"
    Ka­ra­oğ­lu, Kaç­kar Dağ­la­rı Milli Parkı içe­ri­sin­de­ki orman kit­le­si­nin başka bir yerde ol­ma­dı­ğı­na işa­ret ede­rek, söz­le­ri­ni şöyle sür­dür­dü:
    "Dün­ya­da eşi ben­ze­ri yok. Ha­ya­let orman ha­li­ne dön­müş. Bi­rin­ci etken man­tar has­ta­lı­ğı ama halk ara­sın­da tır­tıl diye ad­lan­dı­rı­lan böcek de is­ti­la etmiş. Milli Park­lar Genel Mü­dür­lü­ğü ekip­le­ri tır­tıl ile ışık tu­zak­la­rıy­la mü­ca­de­le baş­lat­mış­tı.
    2019'da baş­lat­tı­ğı­mız bi­yo­lo­jik mü­ca­de­le so­nu­cu o se­ne­ki canlı kalan ağaç sa­yı­mız ile şu anda canlı kalan ağaç sa­yı­mız ara­sın­da çok az bir fark var. O yıl­lar­da 130-140 ağaç can­lıy­dı. Bugün 120'ye yakın ağaç canlı. 3 yılda yap­tı­ğı­mız mü­ca­de­le ağaç­la­rın öl­me­si­ni en­gel­le­di, canlı tuttu."
    Böl­ge­de çok sa­yı­da ölü ağaç ol­du­ğu­nu ve en büyük teh­di­di oluş­tur­du­ğu­nu söy­le­yen Ka­ra­oğ­lu, söz­le­ri­ne şöyle devam etti:
    "Ölü ağaç­la­rın her biri has­ta­lık et­ke­ni man­tar için bir yuva. Biz ne kadar mü­ca­de­le etsek de bu ağaç­lar içe­ri­sin­de­ki has­ta­lık re­zer­vi man­tar­lar bizim mü­ca­de­le­mi­zi bal­ta­lı­yor. Ağaç­lar diyor ki 'Biz inat edi­yo­ruz. Siz de bize des­tek ve­rir­se­niz biz kur­tu­la­ca­ğız.' Çünkü te­pe­de can­lı­lık halen sü­rü­yor.
    Mü­ca­de­le edi­len ağaç­lar­da­ki yosun mik­ta­rı azal­mış, ağa­cın göv­de­sin­de­ki kabuk so­yul­ma­la­rı bitti. İlk kez bu yıl çok mut­lu­yuz. Yoğun bir kış ya­şa­dık ve bize çok des­te­ği oldu. Bu sene ilk kez tohum verdi. 100 ağa­cın ver­di­ği to­hu­mu, her bir ağaç­ta 100 tohum olsa her biri yeni tohum, yeni filiz demek. Bu to­hum­la­rın ye­ni­den ye­şe­re­bil­me­si için has­ta­lık et­ke­ni olanı uzak­laş­tır­mak ge­re­ki­yor."
    Ka­ra­oğ­lu, ölü ağaç­la­rın ge­tir­miş ol­du­ğu man­tar yü­kü­nün ya­şa­yan ağaç­la­rı kısa sü­re­de is­ti­la ede­bi­le­ce­ği­ne dik­ka­ti çe­ke­rek, "Bu açı­dan or­ma­nın ta­ma­men re­ha­bi­li­te edi­le­bil­me­si için ölü atık­la­rın top­lan­ma­sı, te­miz­len­me­si ge­re­ki­yor. Biz yılda üç kez bi­yo­lo­jik mü­ca­de­le edi­yo­ruz. Ara dö­nem­ler­de de kireç atı­la­rak bütün is­ti­la­cı tür­ler­le mü­ca­de­le eder­sek ve 5 yıl sü­rer­se bu­ra­sı ye­ni­den ye­şe­re­bi­lir, eski ha­li­ne dö­ne­bi­lir."şek­lin­de ko­nuş­tu.
    Dün­ya­da or­man­lık alan­la­ra giren zi­ya­ret­çi­le­rin de­zen­fek­te edil­miş ha­vuz­da el ve ayak­la­rı­nı yı­ka­dık­tan sonra alana gir­di­ği­ni be­lir­ten Ka­ra­oğ­lu, aynı uy­gu­la­ma­nın bu bölge için de ge­rek­li ol­du­ğu­nu be­lirt­ti.
- "Ağaç­lar­da bolca to­hum­lan­ma var"
    Prof. Dr. Ka­ra­oğ­lu, şim­şir or­man­la­rı­nı 2004'ten iti­ba­ren göz­lem­le­di­ği­ni ve alan­da ça­lış­tı­ğı­nı be­lir­te­rek, şun­la­rı söy­le­di:
    "2010 yı­lın­dan iti­ba­ren ağaç­lar mü­ca­de­le edi­yor, yaşam sa­va­şı ve­ri­yor­du. Do­la­yı­sıy­la tohum için ge­rek­li ener­ji­si yoktu ama uy­gu­la­dı­ğı­mız bi­yo­lo­jik ma­ter­yal ona tohum üre­te­bi­lecek ener­ji sağ­la­mış ki ilk kez bu sene tohum ver­miş. 2010-2014 yıl­la­rın­da alan­da fo­toğ­raf­la­rı­mız var.
    2019 yı­lın­dan iti­ba­ren alanı göz­lü­yo­ruz ve bir tane tohum bu­la­ma­mış­tık.
    Bu sene yeni küçük fi­liz­ler­de hem de ağaç­la­rın tepe böl­ge­sin­de bolca to­hum­lan­ma var. Bu bize çok büyük bir nimet, şans. Ye­ni­den ye­şer­me­nin bir umudu. Yap­tı­ğı­mız uy­gu­la­ma­nın doğru ol­du­ğu­nu gös­te­ri­yor.
    Ağaç immun di­ren­ci­ni oluş­tur­muş, 'Benim sağ­lı­ğım iyi. Size tohum da ve­ri­yo­rum. Ya­şa­ma­ya devam ede­ce­ğim ama lüt­fen siz de bize des­tek olun.' diyor."
    Ka­ra­oğ­lu, pro­je­ye Doğa Ko­ru­ma ve Milli Park­lar ekip­le­ri­nin önem­li des­tek sağ­la­dı­ğı­nı kay­de­de­rek, ala­nın ye­ni­den ya­şa­ma­sı için so­nu­na kadar mü­ca­de­le ede­cek­le­ri­ni ifade etti.
          

Haber Merkezi