Ortadoğu'nun en yoksul ülkelerinden Yemen'de Suudi Arabistan'ın öncülüğünde başlatılan savaş üç yıldan uzun süredir devam ediyor. Ülkenin üçte ikisinden fazlası yaşamak için yardıma muhtaç durumdadır. Kıtlık tehlikesi de kapıda bekliyor.
Suudi Arabistan öncülüğündeki uluslararası koalisyonun üç yıldan uzun süredir hava saldırıları düzenlediği Yemen için ardı ardına ateşkes çağrıları geliyor. Suudilere savaşta lojistik ve istihbarat desteği sağlayan ABD’nin geçen hafta yaptığı diyalog çağrılarına İngiltere ve Birleşmiş Milletler’den destek gelse de Riyad, Yemen’in Hudeyde kentini almak için operasyon başlattı. Husiler ise ateşkes için somut adımlar atılması gerektiği görüşünde.
Savaşa Giden Süreç
Aşiret bağları, ideoloji ve mezheplerle iç içe geçmiş istikrarsız bir siyasi yapıya sahip Yemen'de, desteğini önemli ölçüde yitiren Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih’in 33 yıllık iktidarına karşı, 2011’de geniş çaplı protestolar patlak verdi.
Arap coğrafyasındaki diğer ayaklanmalarla (Arap Baharı) eş zamanlı gelişen ve hükümetinin istifasını talep eden protestoları yatıştırmak için Ali Abdullah Salih, bazı imtiyazlar verse de istifayı reddetti. Haziran 2011’de bir saldırıda yaralanınca Suudi Arabistan’a kaçıp üç ay kaldı ve ülkesine geri döndüğünde koltuğu devredeceğini duyurdu. Devam eden protestolar eşliğinde Şubat 2012’de koltuğunu yardımcısı Abdurabbu Mansur Hadi’ye a bıraktı. Tek başına girdiği seçimlerden devlet başkanı unvanıyla çıkan Abdurabbu Mansur Hadi, tıpkı selefi Salih gibi Husiler (Zeydi Şiiler) tarafından hoş karşılanmadı.
Husiler, adı daha çok ülkenin Zeydi Şii nüfusuyla anılan Ensarullah (Allah’ın Yardımcıları) grubunun bilinen diğer adıdır. Kökleri ülke yönetiminde yüz yıllarca söz sahibi olan Zeydi mezhebine dayanan ve 90'larda Güney ile Kuzey Yemen'in birleşmesinden bu yana ülkede faaliyet gösteren dini-siyasi gruptur. Kurucu liderleri Hüseyin Bedrettin El Husi’nin adına referansla bu isimle anılıyorlar. Ülkede önemli bir çoğunluğu temsil ediyorlar. 2004’te Ali Abdullah Salih’e karşı yönetimde daha fazla hak talebiyle silahlanıp ayaklanan Husiler'in kurucu lideri Bedrettin El Husi, askeri bir operasyonla öldürülünce yerini kardeşleri devraldı. 2011'e kadar aralıklarla hükümete karşı ayaklanıp çatışan Husiler, 2011’deki Ali Abdullah Salih karşıtı gösterilerde de ön saflardaydı.
Husilere karşı hava saldırıları
Abdurabbu Mansur Hadi'nin başkanlık koltuğuna oturmasının ardından başkent Sanaa’nın kuzeyindeki bazı yerleşim yerlerini kontrol altına alan Husiler, zamanla etki alanını arttırdı. Takvimler Ocak 2015’i gösterdiğinde, Husiler, eski Devlet Başkanı Salih’in yanlılarıyla beraber Sanaa'daki başkanlık sarayını kuşatıp Abdurabbu Mansur Hadi'yi istifaya zorladılar. Abdurabbu Mansur Hadi, kaçarak önce memleketi Aden'e ardından Suudi Arabistan'a gitti. Abdurabbu Mansur Hadi, ülkeye geri döndüğünde istifasını geri çekti ve yaşananları bir "darbe" olarak nitelendirdi.
Suudi Arabistan, desteklediği devrik lider Hadi’nin Sanaa’daki başkanlık koltuğuna tekrar oturması hedefiyle Birleşik Arap Emirlikleri, ABD, İngiltere ve Fransa’nın da içinde olduğu uluslararası bir savaş koalisyonu kurup komşusu Yemen’i havadan vurmaya başladı.
Dünyanın en önemli petrol üreticilerinden Suudi Arabistan'a komşu olan Yemen’in, kuzey hattı boyunca Körfez ve Arap Denizi’ne açılan kıyısı olduğundan stratejik önem arz ediyor.
Savaşın tarafları
Bir tarafta, Riyad’ın başını çektiği uluslararası koalisyon ve Hadi’ye bağlı birlikler ile Suudilerin Eritre ve Somali'den getirdiği askerler var. Diğer tarafında ise Koalisyon'un hedefindeki Husiler yer alıyor. Husilerin İran tarafından desteklendiği söylense de Tahran iddiaları yalanlıyor. Ancak Riyad'ın Husi hedeflere başlattığı operasyon İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney tarafından "bir soykırım" olarak nitelendirilmişti.
Kuveyt, Bahreyn, Katar, Fas, Sudan, Ürdün ve Mısır’ın yardım ettiği, ABD, İngiltere ve Fransa’nın lojistik ve istihbarat desteği sağladığı koalisyon, Yemen’deki Husi hedeflerine aralıklarla hava operasyonları düzenliyor. Saldırıları Riyad ile birlikte Birleşik Arap Emirlikleri düzenliyor.
Husiler de balistik füzelerle Suudi Arabistan’a havadan vurma girişimlerinde bulunuyor. En son Kasım 2017’deki füze saldırısı Riyad’ı hedef almış, Suudi Arabistan bunun üzerine Yemen sınırlarını kapatıp ülkeyi ablukaya almıştı.
Güney Yemen’in yeniden kurulmasını amaçlayan ayrılıkçılar da savaşta taraf. Güney Yemen, Kuzey ile birleşip bugünkü yapıya gelene kadar 1967-90 arası Marksist sosyalist yapıda bir demokratik cumhuriyet olarak varlığını sürdürmüştü. Ayrılıkçılar, 2015'te Husiler'in Aden'i ele geçirmesini engellemek için Hadi’ye bağlı hükümet güçleri ile işbirliğine gitmişti.
Bu arada Yemen'deki El Kaide de güneyde dağınık bir biçimde bazı bölgeleri kontrolü altında bulunduruyor.
Yazımın 2nci bölümünde görüşmek üzere şimdilik sevgi ve saygılarımla hoşça kalın ve elbette UYANIK KALIN. Sevgi ışığınız kalbiniz rehberiniz olsun.
